МЕКЕНИМДЕГИ ОТУЗ АЛТЫНЧЫ КҮЗ!

Өмүрүмдүн отуз алтынчы күзүнүн күтүрөгөн биринчи күнүн Ата Журттун ысык демин искөө менен тосуп алдым. Туулган жерди көрөм деген эңсөө, куса менен учактын тепкичтеринен түшүп келе жатып, Мекенимдин кооз, жанга жагым айланасына көз чаптырып, абасынан кере кере дем алып, ушунчалык көңүл толкуткан абалда болдум. Ташып толкуган жаным, документтеримди текшерген жерден өтүп, жүгүмдү алып, шашып бушуп, сыртка чыктым . Кыркалекей тизилген күтүүчүлөрдү тиктеп мени ким тосуп алаар экен деп, алардын арасынан өзүмө караштууларды карап баратты. Кыргыздарым көзүмө жакын да, сүйкүмдүү да көрүндү. Тосуп келгендер менен кучак жая көрүшүп, үйгө балдарыма шашып бараттым. Жеңил машинада баратып Ордолуу Ошумдун көчөлөрүнө көз чаптырып, мурдагыдан да сулууланып калган шаарыма кубанып бараттым. Көчөлөр мурдагыдай өңгүл-дөңгүл, чаң эмес, түптүз асфальттанган, жол жээгинде түркүн-түстүү гүлдөр жайнайт, жарнамалар бажыраят, эстеликтин четинде фонтандар атылып, өзүнчө эле керемет! Чынында шаарыма көзүм тойбой суктанып бараттым. Үйгө келип тууган-урукка учурашып үлгүрө элегимде, менин келишимди эле күтүп турушканбы, кудалар басты, кызыма жуучу түшүп келишиптир.

Москвада жүргөнүмдө да телефон чалып, «балдар сүйлөшүп калышыптыр» – деп атышкан эле, мен барайын, жүзмө жүз көрүшөлү, сурап сүрүштүрөлү, кызым жаш, күтө алсаңар бир эки жыл күткүлө, анан көрө жатаарбыз деп койгон болчум. Мына эми, күйөө болчу жигитти көрчү кез, анын ата энеси менен таанышып сүйлөшчү кез келип жеткенин туйдум. Жүзүнөн мээри төгүлгөн, көрүшкөн күнү эле «айланайын, садага болоюн балам» деп жалынып жалбарган ак чач эне, менин болочок кудагыйым Аширкан эже экен. Эне мээримине, эненин жалынып жалбарганына зар жаным, көңүлүм жылый түштү. Ачык айрым, оюндагыны шарт айта алган, келишимдүү жигит болочок күйөө балам да дилиме толуп турду, негедир ушул жигит кызымдын көз жашын агызбай, бапестеп алаарына терең ишендим. Анын үстүнө, кызымдын да көңүлү бардай, экөөнүн бирин бири сүйүү толгон көз менен карашкандарын көрүп туруп, макулдугумду бербей койо албадым. Балким бул насип тагдыр болсо керек!!!.. Ошентип Кыргызстанды аттаган биринчи күнүмдө кызымды бөлүп, калыңы бычылып, эки жаштын той күнү белгиленип, бетке бата тарттык. Экинчи сентябрь күнү кафеде туугандар чогулуп, кызым Айданага сөйкө салуу аземи болду, кудалар менен жакындан таанышып, сүйлөшүп олтуруп, кеч таркадык. Күздүн үчүнчү күнү да мен үчүн кубанычтуу күндөрдүн бири болду десем жаңылышпайм, анткени Асыран Айдаралиев негиздеген «Кыргыз Көчү» мекенчилдер тобунун мүчөлөрү менен Ордолуу Ош шаарында жолугушуу кечесин белгилеген элек, алар менен жолугуп, «Көчмөндөрдүн» атынан чогулган төрт инсан бир дасторкондон даам сызып, эзелки, жүз жылдар мурдагы тааныштардай күлүп жайнап отурдук. Калмамат ава сөзгө чечен, жаш жигиттей шапылдаган, ары куудул киши баарыбызды башкарып, сөздү сөзгө улап, жайдаңдап отурду, кезеги келгенде ырдап да жиберди. Бизди сүрөткө тартам деп, бир, эки үч, төрт, деп эсептеп, он эки, он үч, он төрт дегенде гана сүрөткө тартылат экен, аны күтүп баарыбыз эстелик болуп катып калдык, он экиии дегенде мен күлүп бүтө албай койдум, деги күлкүм токтосочу…Койчу деги, жүргөн жерин шаңга бөлөгөн инсан экен!.. Азизбек болсо, өзүнчө эле чоң атам! Орундуу сүйлөп, саясатка жакын жигит экен, шайыр да, күлкүчү да экен, шатыратып ыр окуп жиберет, бакылдап бата берип жиберет!.. Ал биздин сүрөтчүбүз болду, эринбей баарыбыздын көөнүбүзгө карап, ар түрдүү сүрөттөргө тартып жүрдү! Жыргалбек болсо, анегдоттору менен боорду эзип атты, кылган иштери, жасаган эмгектери менен тааныштык, эл үчүн күйүп бышкан, калктын камын ойлогон бактылуу инсан экен! Анын англис кыргыз тилиндеги котормолору көп адамдардын керегине жарайт деп терең ишенем! Мен деле жалаң жигиттер жана мен болуп, мырзалардан кем калышпай, ыр окуп, Москвадагы жаңылыктардан сөз кылып отурдум, мындагы жетишкендиктерибизди, жаш таланттарды колдоп жүргөн, «Аруу жан» коомдук фондунун жетекчиси Бактыгүл Сейитбекованын колдоосу менен «Аруу Дүйнө – 1,2» аттуу таланттардын жыйнак китептери чыкканын, ушул аталыштагы гезит чыгарганыбызды, айтып өттүм. Эргип кетип «Булбулумду» ырдап да жибердим. Кыскасы бул күнүбүз эң сонун эсте калаар күн болду! Бири-бирибизди кыя албай, араң эле коштоштук!!!.. Төртүнчү күнү «жолоочунун жолдогусу жакшы» деп борбор шаарыбыз Бишкекти көздөй жол тарттым. Түнү менен жол жүрүп, таңга маал барчу жериме жетип, жайланышып алган соң, Москвадан барган кесиптештерим, досторум менен жолугушуп, Бишкекти кыдырдык, кооз жерлерине барып сүрөттөргө түштүк. Эртеси ЭлТРде съемкада болдук, бизди Нуриза аттуу татынакай кызыбыз тартып, тааныштырып жатты. Ал акын кызыбыздын китептеринен да автограф жаздырып эстелике алдык, андан чыгып академик Лариса Асанбекова эжебиз машинасы менен кең Бишкектин булуң бурчтарына алып барып, көптөгөн сонун жерлерди көрсөттү жана бизди сыйлады. Жазуучулар Союзу тараптан капысынан Чолпонбек Абыкеевди көрүп калып, Нуржамал экөөбүз салам айтып жиберсек, кайран Чокем чоочуп жүрөт, кимдерди көрүп турам деп.. Көрсө ал да бизди карап, Москвалыктарга окшош экен, деп тааный албай бараткан экен.

Кечинде Лариса эже «Кыздар ай» китебинин акындарынын жолугушуусуна алып барды, Бурулкан Карагулова эже, Айжаркын Эргешова менен, дагы көп акын жазуучу эже сиңдилер менен таанышып, өзүбүздү толуктап отурдук. Жетиси күнү дагы съемкада болдук. Бизди ЭлТРден Алтынбек Исмаилов жаркылдап тосуп алды да, «Чак түш» берүүсүндө түз эфирде болдук! Алтынбектин суроолоруна жооп бердик, ыр окудук, элге каалоо тилек айттык! Саат беште филармонияга акын жазуучу Бактыгүл Сейитбекованын элүү жылдык юбилейине бардык, апапак көйнөк кийип гүлгө оронгон эжейимди көрүп суктандым, аябай сулуу болуп, сахнада нурданып отурду! Куттуктоолор!!!… Менмин деген акын жазуучу эжеке агайларыбыз келип, катышып, куттуктап жатышты. Ырчылар коштоп ыр ырдап, бийчилер бийлеп үч аншлаг менен өттү! Эл залга толуп, батпай балконго чейин чыгып, көрүп жатышты!.. Биз да Москвадан барган төрт өкүл, ыйык сахнага чыгып каалоо ырларыбызды окуп түштүк, албетте ошончо зал толгон элдин сүрүнөн толкунданып да, сыймыктанып да турдук! Асыран агайдын жардамы менен алты «Көчмөндү» чакырган элем кечеге, алар да келип, тааныштык жана эртесине Бишкекте «Көчмөндөрдүн» чакан жолугушуусун уюштурмай болуп сүйлөштүк! Эки жарым саатка уланган юбилей эң жогорку деңгээлде өттү, андан чыгып ресторанда эженин коногу болдук! Ал жакта да он эки , бирге чейин сый үстүндө болуп, таркадык. Эжебиздин калкына ушунчалык сый урматы, таасири, таланты бар экени менен сыймыктанып, биз да ушул даражага жетсек деген тилек ар бирибиздин башыбызда, жүрөгүбүздө турду!!!

Сегизи күнү Айжаркын Эргешова экөөбүз жолуктук, биз буга чейин бир жарым эки жылдай виртуальдуу достордон болсок да, бет келишип көрүшө элек болчук. Бар тарабы сыртына чыккан жаркылдаган, тамашакөй жан экен, бат эле эски достордой тил табышып кеттик, алтысында жолугушууда көпчүлүк менен болуп, анын үстүнө алгач ирет көрүшкөндүктөн анча кобураша албаган элек. Каткырып, өткөн кеткенден кеп салып отуруп, саат алтыда «Көчмөндөр» чогулган «Империя плов» кафесине барып түштүк, бизди чыдамсыздык мене күтүп атышкан экен, кучак толгон гүлдөрү менен Бишкектин Көчмөндөр тосуп алышты. Баары шайыр, жүздөрүн күлкү чайган, бактылуу инсандар менен жолугуу, аларга сыйлуу конок болуп отурганым үчүн мен өзүмдү бактылуумун деп эсептейм! Төрдөн орун беришип, жашу улуу эжелерим улуумун дебей, сыйлаганына терең ыраазычылыгымды билдирем! Күпүлдөтүп ыр окудук, ырдадык, аккардеон ойногон актер жигит тим эле жүрөк бооруңду эзип ырдайт экен, кайра–кайра суранып ырдатты, эң сонун каалоо тилектер болду, баарыбызга ийгиликтерди каалап коштоштук! Тогузу күнү таң эрте Заманада съемкада болдук. Андан чыгып Айжаркын гид болуп, жакшы магазиндерде болдук, кийим кече сатып алдык да үйгө келип, Айжаркындын уулу аяш уулум Исхак болуп кобурашып, досумдун коногу болдум. Ону күнү уйкуну бышырып алып, чачыбызды жасатып, саат экиде Кыргыз патентте болдук, ал жерде Кыргыз патент тарабынан жана акын Нурлан Калыбековдун колдоосу астында жети автордун китеби бекер чыгарылып, китептердин бет ачаар аземи болуп өттү. Жети автордун арасына кошулуу бактысы мага да насип кылып, «Эки асыл» аттуу аңгемелер жана новеллалар жыйнагым жарык көрдү.

Журналисттер сүрөттөргө тартып, теледен интервьюларды алышты. Жакшы каалоолор менен китептер ээлерине тапшырылды. Ал жерден өзүбүздү кеңири тааныштырып, бирден ыр окудук, «Көчтөн» колдоп барган Райкүл Айдаралиева, Чынара Сарбагышова, Хатира Асанова жана Айжаркын Эргешоваларга чын дилимден ырахмат айтам. Ошондой эле колдоо көрсөткөн биздин жетекчибиз Бактыгүл Сейитбековага жана Нурлан Калыбековга чексиз ыраазычылык билдирем. Албетте ал жерден да эстелике сүрөткө түшүп, китептерибизден алышып, досторго берип, көрүндүктү да мол алып, жолумду уладым. Ушинтип Бишкектеги алты күнүмдөн алты жылдык эргүү алып, Бишкектиктер менен коштошуп, сапарым карыганын айтып, Айжаркындын, Айжан эженин жана Нуржамалдын узатуусу менен Ордолуу Ошума сапар алдым. Таң эрте тогузда Ошко келип түштүм да, дароо тойдун камы менен базарлыктарды баштадым. Мен келгенче кайын энем, кайын эжемдер көрпө төшөктөрдү камдап коюшкан экен. Кызым менен күйөө баламды ээрчитип алып сарпай кылдык, аларга жаккан кийим кечелерди алып, эртеси той көйнөгүн көрүп, кызыма өзүм тандаштым. Ал жердеги «кыздар жеңеси болосузбу?» – деп сурап коюшат. Ошентип кызымды узатаар күн да келип жетти. Ичим туз куйгандай эле ачышат, кызымды алып Маскөөгө алып кетип калгым келет, кайра «кой, бактысын тилейинчи баламдын» – деп өзүмдү жубатып койом. Баары бир канча сабырдуу болоюн десем деле кызым колумдан чыгып башка бирөөгө бүлө болушун ойлосом, эмчегим зыркырап алат.

Мынакей.. Аппак көйнөк кийип, айдан түшкөн перидей болуп, супсулуу, татына, пакиза, периште кызымды көрүп, көз жашымды бир шыпырып алдым. Ким ойлоду дейсиң, кечээ эле апалаган кичинекей бөжөгүм бүгүн минтип ак көйнөк, ак шөкүлө кийген келинчек болоорун!.. Мен деле ушул күндөрдө кайнене болуп, кимдир бирөөгө сыйлуу кудагый болуп калам деп жети уктап түшүмө кирген эмес! Албетте боло турган нерселер дечи, бирок мынчалык чукул болушун күтпөгөн жаным, делдиреп жүрдүм! Же бир апам жанымда болсочу, ушундайда акылыма акыл кошоор, демиме дем болоор.. Атам, ардагым, аска зоом атам кашымда болду!.. Атама, атамдын бар экенине жаратканга тобоо келтирдим!.. Оорумду колдон, жеңилимди жерден алган кайын журтума да аябагандай ыраазымын жана карыздармын!.. Апамдын жоктугун билдирбей отурган кайын энеме ыраазымын!!!

Кагылайын апам ай!!! .. Кызыңдын ушул күндөрдө жетим кыздай салбырап, ич дарты ичинде болуп, көз талыта жол карап сени күткөнүн сезээр бекенсиң!!!.. Келсе, балпайтып төрүмө отургузуп, сарпайдын тазасын, жиликтин эң сыйлуусун берсем, апасы бар дедиртип эле акыл насаатын айтып үйүмдүн куту болсо кана атаганат, деп ичимден тынып, шуу үшкүрө жол караганымды, эч кимге көрсөтпөй эчкирип ыйлаганымды сезээр бекенсиң, туяар бекенсиң апакем!!!.. Эмчегиң деле зыркыраган жокпу ыя апаке?!!!.. Мейли кантсе да апам бойдон каласыз, мени жаратып койгонуңузга чексиз ыраазымын жан апам!!!.. Кечиресиздер, сөз арасында ичтеги кайнаган бук айтылып кетти көрүнөт!.. Кантмек элем, казандан бары чөмүчкө чыгат тура!!!..

Ошентип кызымды узаттык! Кирип чыгып кызмат кылып, чай ташый коюп жүрсөм, күйөө жолдоштор жеңелеп тийишет десең! Кокууй деп үйгө кире качам, бирдемени шылтоолоп. Кыз күйөөгө атам кур байлады, той ойдо жок жерден болуп кеткендиктен, жолдошум жол узактан бара албай калганына байланыштуу. Эки жашка бата бердик!!!.. Атам эң сонун сөздөрдү сүйлөп, баарын алакан жайдырды, ылайым эле атакемдин батасы тийип, небереси өзү менен өзүнчө бир шаар болуп, өнүп өссүн! Кызымдын ушул күндөгүдөй сулуу, бактылуу жүзүн өмүр бою көрсөм экен!!! Замир экөөнүн кармашкан колу эч качан үзүлбөй, эң таттуу өмүр сүрүшсүн!!! Кызды машинага салып, жеңелерин узатышып жүрсөм, күйөө баламдын бир досу келип, эже сиз да ЗАГСка чыгасызбы биз менен, аяштын бир тууган эжесизиз го, окшош экенсиз, жүрүңүз биздин машинага чыгыңыз, деп колдон алат. Кайнежем жанымда эле, «ай, бул деген аяшыңардын апасы болот» десе, койсоңорчу тамашаңарды, жөн эле кызганып атасыңар го, деп күлүп жүрөт тарткылап. Кыскасы кызык эле болду. Тойго Бишкектен белек артынып «Аруужан» коомдук фондунун жетекчиси Бактыгүл Сейитбекованын жана КР Жазуучулар Союзунун атынан өкүл болуп акын, жазуучу Айжаркын Эргешова келди. Ниетинин түздүгү да, «тоюңа баралбадым Самаркаа» – деп аткан эле, насип буйруп ошончо адамдан Айжаркынга туз татыганын карачы!!! Балдарды шаар айланганы узатып коюп, кечки ресторанда боло турган тоюна даярданып, чачы башыбызды жасалгалап , артист көйнөктөрүбүздү кийип алып жөнөп калдык. Кудалар кучак жая тосуп алышып, атайын даярдалган залдан орун алдык. Той да эң жогорку деңгээлде, кызыктуу өттү, эки баланын бактысын тилеген ата энелер, тууган урук, дос жарлар!!! Деги койчу мындай бактылуу күндөр, бактылуу мүнөттөр, бактылуу көз ирмемдер адам баласында бир эле жолу болот балдар үчүн, ата энелер ар бир баласынын жакшылыгында бактылуу болушат!!! Ылайым баарыбызды ушул бактылуу мүнөттөргө, бактылуу көз ирмемдерге жеткизсин!!! Балдарымдын келечеги кең болсун!!! Быйыл тоюн көрүп кубансам, эми небере жыттап бактылуу болоюн!!! Ошол күндөргө жеткизсин, кудайым ошол күндөрүн баарыбызга насип этсин!!! Оомиийн!!!

Самара НАСЫРОВА. Маскөө шаары. 25.09.2013-жыл.