Бүбайша АРСТАНБЕКОВА. Акын жана коомдук ишмер.
«Сага» жана «Карегимде Ата-Журт» – аттуу китептердин автору.

«КУРМАНЖАН ДАТКА»

«Курманжан Датка» поэмасы жөнүндө: Поэма негизги 19 бөлүктөн турат:

1. Курманжандын төрөлүшү.
2. Курманжандын балалык кези жана касиети.
3. Бойго жеткени.
4. Той алдындагы арманы.
5. Той башталды.
6. Кыз узатуу.
7. Кокон хандыгы жана Алымбек датка жөнүндө.
8. Жалгыздык түйшүгү.
9. Элдик көтөрүлүш.
10. Абдылдабектин тагдыры.
11. Абдылдабек Ооганстанга кеткенден кийинки көтөрүлүш.
12. Камчыбектин кайгысы.
13. Курманжан Датканын арманы.
14. Курманжан датка саясатчы жана коомдук ишмер.
15. Даткага даңк.
16. Конок тосуу.
17. Курманжан датканы акыркы сапарга узатуу.
18. Датканын урпактарынын совет доорундагы тагдырлары.
19. Курмажан даткага арналган иш-чаралар.
Башталышы «Кыргыз жери – Кыргыз пейили» – деген темада башталат. Ата-бабларыбыз бейиштей болгон жерибизди баскынчыларга бербей өмүрүн арнап коргогондугу үчүн, бейиш жерибиз жөнүндө азын-оолак сөз айтылат.

Көз уялатып көктөн чачкан нуруна,
Ала-Тоосу асман тирейт керилип.
Жашыл килем жаап алган кырына,
Бейиш төрдүн керемети берилип.

Ак калпагын кийген күйөө баладай,
Аппак карлуу Ала-Тоонун кыргызы.
Түтөп, бирок түгөнбөгөн от болуп,
Улууларды улап жанган жылдызы.

Жазайын мен жалын отум жеткенче,
Датка эненин таржымалын дастанын.
Тарыхтагы өмүр жолун басканын,
Төрөлгөндөн кылым жашап өткөнчө,
Өлбөч- өчпөс, үлгү болчу жактарын..

КУРМАНЖАНДЫН ТӨРӨЛҮШҮ:
Жаз аңкыган Жапалак деген айылда,
Курман Айт күн, улуу күндүн айында.
Бир наристе келди ыңаалап жарыка,
Нур жаагандай жаркырады айыл да.

Кудай берип ыйык Курман айтында,
Кереметтүү кыз төрөлдү татына.
Киндик эне селт дей түштү, Нур жүзүн,
Көргөн кезде ыңаалаган чүрпөнүн.

БОЙГО ЖЕТКЕНИ:
Буралып бойго жетти гүлкайырдай,
Бой-мүчөсү шыңга болуп ак кайыңдай.
Жоодурайт кызыл жүзү жоогазындай,
Жаркырайт асмандагы толгон айдай.

Кокон Хандыгы жана Алымбек Датка жөнүндө ошол доор, душмандар
кол салышкан элди, жерди талап- басып алышкан баскынчылар кээде кыргыз элине кытайдан да, кокондон кол салышкан. Алымбектин жети атасы бий болуп кыргыз элин бүтүн сактап калышкан. Элдик көтөрүлүш. Ошол доор Кокон хандык эзүү күчөп Көпчүлүк эл, азаттыкты жүргөн күсөп Жонунан кайыш тилген хан бийликтен Кыргыз эли тонолуп калган жүдөп..

АБДЫЛДАБЕКТИН ТАГДЫРЫ:
Абдылдабектин баш ийиши кыйын болуп, Июль айы толгон кези жайдын толук Скобелев, Абдылдабеке кат жиберет багынып бер! деген, суроо-талап коюуп..

КУРМАНЖАН ДАТКАНЫН АРМАНЫ:
Ооба балам, боор этимден бүткөнсүң,
Сени өлүмгө турсам дагы кыялбай.
«Тик карагын – өлүмгө» – деп айтканда.
Канап турду эт жүрөгүм чыдабай.
«Тик карагын өлүмгө»- деп, а, бирок,
Кыйбай турдум көздөрүңдү жайнаган.
Бура тартып ооздуругун атымдын,
Кара жерди кучактадым, жыгылдым.
Окшуп,окшуп кара кочкул кан кустум..

КУРМАНЖАН ДАТКА САЯСАТЧЫ ЖАНА КООМДУК ИШМЕР:
Жакшы менен жаманды талдап, иргеп,
Калың элди калыстыка карай үндөп.
Хан тактысы, таажысы, болбой туруп,
Эл башкарган Ханыша чын – адилет..