Алымкул ТАШЛАНОВ, Бишкек, 2004-жыл.

******************************************************************

Б А Р К Т А Л Б А Г А Н   Б А А Л У У Л У К.

Кыргыз борбору Бишкек шаарында укмуштай уникалдуу, ашкере жөнөкөй, өтө мекенчил, өзгөчө таланттуу Алымкул ТАШЛАНОВ деген адам жашайт. Антип өзгөчөлөнткөнүмдүн себеби эле ушул. Бул адам, “мен минтип атам, тигинтип атам, мага бул керек, тигил керек” деп жулунбайт. “Кудай буйурган күнү баардыгы болоор, сабыр кылалы, сабырдуулук баарын жеңет” деп унчукпай эле эч кимдин колунан келбеген, эл үчүн эсепсиз баалуу жумушун аркалап келет. Алымкул аганын өзүнүн жеке карамагында өмүр бою чогултуп, бапестеп, барктап, канаттууга кактырбай тумшуктууга чоктурбай, чогултуп, ушул күнгө чейин сактап келип, өзү түзүп алган жомоктогудай “техника музейинде” элүү миңден ашык миң түрдүү экспонаттар бар. Башкача айтканда “мен техника” аттуунун түрлөрүн, бүтүндөй жаралуу тарыхын ным баскан жертөлөдөгү “музейден” тапса болот.

Эми ушу Музей тарыхына бир аз кайрыла кетейин. Тээ 2003-жылдары бул “Техникалык музей” борбордун чок ортосундагы Мамлекеттик эки кабаттуу эски Тарых музейинин сол канатында чоңураак аткаминээрдин “көчүгү” айланбаган бир кичинекей бөлмөгө жайгашып, кичине болсо да киши-кара кирип-чыгып, алтындан да кымбат, көөнөрбөгөн мурас, байлык бар экенин далайлар көрүп турушчу. Эң башкысы чакан бөлмө болсо да кургак, таптаза, жарык, көрүүчүлөр үчүн өтө ыңгайлуу жай болчу. Баалуулук дегенди уруп ойнобогон, өзүнөн башканы өмүрү жактырбаган, акылы тайкы адамдардын айынан ушул “улуу мурас” ошол Тарых музейдин жакшынакакй бөлмөсүнөн “сасыган” жертөлөсүнө сүрүлүп чыгып, чирип, бузулуу коркунучуна кептелгенине алты жылдан ашты. Көзүн май баскан, көпкөн, улгайып эле калган биздин бир “урматтуу” эжекебиз “мындай темир тезектин кимге кереги бар, эртең бошотпосоң эшике бирден ыргыттырам” деп Алымкул аксакалдын баалуу “уясын” тартып алганын өз көзүм менен көрүп, күбө болдум эле. Азыркы тагдыры кандай экенин билбейм албетте. Ким билет, жаңы бийлик келип, жарык, кургак жайга көчүрүп койушкан болсо анда баалуу иш жасаган болушат. Баалуу экспонаттар жөнүндө. Ашык кеми жок, апыртпай айтсам 17-кылымдан берки буюмдар бар. Алымкул абанын бала кезден бери чогулткан байлыгы баа жеткис, себеби, элүү миңден ашкан экспонатынын ар биринин жаралуу тарыхын жадыбалдай жатка билет, өзү оңдойт, таптаза кармайт жана дээрлик көпчүлүгү кадимкидей жарактуу, иштейт. Өтө сейрек кездешкен, ал гана эмес таптакыр жок болуп кеткен буюмдарды ушул музейден көрсө болооруна далай күбө болдум. Бир мисал, 18-кылымда Германиядан чыккан үч пианинонун бирөө ушу кишинин колунда. “Бирөө Германияда сакталып турат, бирөө такыр дайынсыз, кайда жоголгонун ушу күнгө чейин билалбай келем” деди эле Алымкул аба. Азыр эстеп алып, жазып жатканымдын себеби дүйнөдөгү эң бай экспонаты бар делген Санкт-Петербургдагы “Техника музейинин” жетекчилери келгенде, “бизде жок далай буюмдар бар турбайбы, канча десе да карабай сатып алабыз” деп тамшанып кетишкен музейдин тагдыры кантти экен, ным басып, дат басып, чирип кетпеди бекен” деп кейигенден кийинки ой толгоолорум ушул болду..

Асыран АЙДАРАЛИЕВ, эркин журналист. Келсинки шаары. 2013-жыл.
Автордун сүрөттөрү.

Миң түрлүү техника буюмдары.

Кийим тиккен машинкалар. Отузга жакын түрү бар.

Алгачкы сүрөт чыгаргыч.

Алгачкы тергич машинкалар. Азыркыча Эсепкер (Компьютер).

Латундан, жезден жазалган идиштер. 19-кылым.

Алгачкы телевизор-радио, телефондор.

Байланыш аппараттары.