Sep 30

Көч козголду..

КЕҢ МАСКӨӨДӨ ЧОГУЛУШ, КЕРЕМЕТ ТУРА ЖОЛУГУШ!..

 

Адатта адам баласы үчүн ар бир күндүн баалуулугу өзгөчө эмеспи. Антсе дагы жалпы эле аалам тор айдыңындагы «Кыргыз Көчү» тобунун мүчөлөрү үчүн үстүбүздөгү жылдын күрдөөлдүү күз күндөрүнүн бири, тагыраак айтканда, 21-сентябры өтө зор мааниге ээ сыпатта өткөндүгү турулуу иш. Себеби, бул күнү жер-жерлерде, тагыраагы Бишкек, Санкт-Петербург, Маскөө, Сеул, Келсинки өңдүү ири шаарларда Эне Тил жумалыгын утурлаган «Көчмөндөрдүн» жолугушуусу уюштурулуп, маанайлардын майрамга айланганы аштан бышык. Өзүм Маскөө шаарында иштеп жашагандыктан Маскөөдөгү жолугушуу тууралуу азын-оолак ой бөлүшсөм, максатка шайкеш келчүдөй. Эмесе, кеп башынан болсун.

Маскөөлүк "Көчмөндөр". Солдон оңго: Кызжибек Мира, Акылбек Мамадалиев, Мирланбек Таабалды уулу, Уулкан Амираева, Турусбек Тургунбаев, Толкунбек Акматов, Гүлзина Кадыркулова, Самара Насырова.

Маскөөлүк “Көчмөндөрдүн” жолугушуусу.  Солдон оңго: Кызжибек Мира, Акылбек Мамадалиев, Мирланбек Таабалды уулу, Уулкан Амираева, Турусбек Тургунбаев, Толкунбай Акматов, Гүлзина Кадыркулова, Самара Насырова жана Азада Жолдошова.

Ошентип, Маскөө шаарында жайгашкан «Браво» кафесиндеги «Көчмөндөрдүн» жолугушуусу 21-сентябрь күнү туп-туура кечки саат 17:00 дө башталды. Жолугушууга өмүрлүк жары менен бирге Толкунбай Акматов, Акылбек Мамадалиев, Мирланбек Таабалды уулу, Турусбек Тургунбаев, Гулзина Кадыркулова, Уулкан Амираева, Кызжибек Мира, Самара Насырова өңдүү чыныгы «Көчмөндөр» келишти. Ушул жолугушууга жумуштан эрте бошонгонума карабастан, жолдо метро бузулуп, ийне көзү көрүнгүс анын вагонунда жарым сааттай камалып, чый-пыйым чыгып атып, дээрлик бир сааттай кечигип барганымы унута албасмын, эй! Негизи эле жолдо жүргөндө кечикмей адатым бар. Мындан үч жыл илгери Кыргыз жергеме баратып, аба-ырайынын кескин өзгөргөндүгүнөн улам мен түшө турган учак өз мөөнөтүндө учпастан, «Домодедово» аэропортунун күтүү залында дээрлик эки суткадай түнөгөнүм эмдигиче эсимде. Оо, ошондогу нервдин, маанайдын бузулганын, элестете бериңиздер.. Калгандары шартка байланыштуу келе алышпагандай. Мурун-соңу жүз көрүшпөсөк да, ааламтор айдыңында достошкон «Көчмөндөр» дароо эле эски тааныштардай жылуу пикирлешип, көңүлдүү сүйлөшүп олтурдук..

 

Негизинен сөз оролу «Кыргыз Көчү» тобунун алгылыктуу аракеттери тууралуу ойлорду ортого салуудан башталды. Ал ортодо ушул мекенчилдердин тобун негиздеген автору, учурда Финляндияда жашап жаткан, мекенчил инсаныбыз жана «Көчмөнбашыбыз» Асыран Айдаралиевдин 21-сентябрдагы туулган күнүн эске салуу менен бирге Агайдын дарегине куттуктоо сөзүбүздү жамгырдай жаадырдык. Андан соң 23-сентябрдагы Эне Тил күнүн утурлап, мекенчил «Көчмөндөрдүн» «Эң кымбатым-Эне тил!» аттуу ураан, чакырыгынын канатында Эне Тил тууралуу түйшөлткөн маселелердин учугун чубадык. «Кыргыз Көчүнүн» Кыргыз ӨҢҮ_жаатында жасаган ат көтөргүс эмгектерин, улуттук ар-намысыбызды ойготуу сыпатындагы кыргыздын нукура баалуулуктарын касиеттөөгө багытталган аракеттерине саресеп салып, бааладык. Катарыбызга жеке эле биз эмес, бүтүндөй кыргыз кандаштарыбызды тартуу керектигине токтолдук. Анан да Асыран Айдаралиевдин «Кыргыз ӨҢҮ_ Сүймөнкулдун ӨҢҮ_ндөй», Уулкан Амираеванын «Каректеги жаш», Самара Насырованын «Эки асыл» деп аталган ыр китептеринин жарык көрүшү менен да куттуктап, калемгерлерибиздин чыгармачылык иштерине изги ийгиликтерди ыроолодук. Демөөрчүлүк салымдарын кошушкан азаматтарыбызды да алкадык. Арийне, жолугушуунун жүрүшүндө жай сөздөргө да кезек берилип, аксакалыбыз Толкунбай Акматов агай ар түркүн тамашаларын айтып, боорубузду эзди. Андан кийин мен (Акылбек Мамадалиев) кудурети күчтүү Кудай тууралуу жазылган ырларымды окуп, дил кушум булут жиреп, катуу толкундадым бейм. Ушул эле жөрөлгөнү Турусбек Тургунбаев, Уулкан Амираева, Самара Насыровалар да татыктуу улантышып, көңүл түпкүрүнөн оргуп чыккан ырларын окуп беришти..

Толкунбай агайдын өмүрлүк жолдошу болсо жагымдуу жылмайып, «Мен ыр жазбайм деле. Бирок ырга ченебей ышкыбозумун. Сиздердин ырларыңызга көңүл төшөп, кадимкидей канагат алдым. Бар болуңуздар! Дамамат алгалай бериңиздер, урматтуу «Көчмөндөр!» деген ак дил, алкыш кебин жашырган жок. Ал эми асылкеч кыздарыбыз Кызжибек Мира, Гулзина Кадыркуловалар кызгалдактай кулпурушуп, улуу-кичүүнү бирдей ызаттаган ыйбалуу мамилелери, кулактын жарпын жазган шыңгырак күлкүлөрү менен кеченин көркүнө көрк кошушту. Мирланбек Таабалды уулу болсо накта кыргыз жигитине тиешелүү кичипейилдигинен жазбады. Асыресе, үстөл үстү дүр-дүйүм

Гүлзина Кадыркулова, Кызжибек Мира, Уулкан Амираева жана Акылбек Мамадалиев.

Гүлзина Кадыркулова, Кызжибек Мира, Уулкан Амираева жана Акылбек Мамадалиев.

тамактардан кайкалап турду. Негедир, арабызда ачуу суусундуктардан «сеп» эткен деле эч ким болбоду. Жемиш ширелеринен татканча таттуу ойлорго оролдук. Эстеликке деп сүрөткө да түштүк. Шаңдуу музыка ыргагында бийлегенге да үлгүрдүк. Айтор, сутканын төрттөн бир бөлүгүн «Браво» кафесиндеги жолугушууга арнаган Маскөөлүк «Көчмөндөр түн ортологон ченде жайдары маанай менен мындан ары да байма-бай жолугушуп туруу ниетин көздөп, үйлөрүбүзгө тарадык. Ырасында эле, ушундай жолугушуулар келерки күндөрдүн эсебинде көбүрөөк болсо кана, дейсиң! Бөлөк эл, бөтөн журтта жүргөндө жалпы эле Кыргыз «Көчмөндөрдүн» жолугушуусу, азгантай саамга нукура кыргыз тилинде баарлашуусу, нукура кыргыз элине мүнөздүү болгон жарык пейилдин жетегинде алакалашканы алкоого татырлык го?..

 

Акылбек МАМАДАЛИЕВ, акын, журналист. Маскөө шаары. 29.09.2013.

Sep 25

Көз ирмем..

ЭКЕ 8МЕКЕНИМДЕГИ ОТУЗ АЛТЫНЧЫ КҮЗ!

 

Өмүрүмдүн отуз алтынчы күзүнүн күтүрөгөн биринчи күнүн Ата Журттун ысык демин искөө менен тосуп алдым. Туулган жерди көрөм деген эңсөө, куса менен учактын тепкичтеринен түшүп келе жатып, Мекенимдин кооз, жанга жагым айланасына көз чаптырып, абасынан кере кере дем алып, ушунчалык көңүл толкуткан абалда болдум. Ташып толкуган жаным, документтеримди текшерген жерден өтүп, жүгүмдү алып, шашып бушуп, сыртка чыктым . Кыркалекей тизилген күтүүчүлөрдү тиктеп мени ким тосуп алаар экен деп, алардын арасынан өзүмө караштууларды карап баратты. Кыргыздарым көзүмө жакын да, сүйкүмдүү да көрүндү. Тосуп келгендер менен кучак жая көрүшүп, үйгө балдарыма шашып бараттым. Жеңил машинада баратып Ордолуу Ошумдун көчөлөрүнө көз чаптырып, мурдагыдан да сулууланып калган шаарыма кубанып бараттым. Көчөлөр мурдагыдай өңгүл-дөңгүл, чаң эмес, түптүз асфальттанган, жол жээгинде түркүн-түстүү гүлдөр жайнайт, жарнамалар бажыраят, эстеликтин четинде фонтандар атылып, өзүнчө эле керемет! Чынында шаарыма көзүм тойбой суктанып бараттым. Үйгө келип тууган-урукка учурашып үлгүрө элегимде, менин келишимди эле күтүп турушканбы, кудалар басты, кызыма жуучу түшүп келишиптир.

 

Москвада жүргөнүмдө да телефон чалып, «балдар сүйлөшүп калышыптыр» – деп атышкан эле, мен барайын, жүзмө жүз көрүшөлү, сурап сүрүштүрөлү, кызым жаш, күтө алсаңар бир эки жыл күткүлө, анан көрө жатаарбыз деп койгон болчум. Мына эми, күйөө болчу жигитти көрчү кез, анын ата энеси менен таанышып сүйлөшчү кез келип жеткенин туйдум. Жүзүнөн мээри төгүлгөн, көрүшкөн күнү эле «айланайын, садага болоюн балам» деп жалынып жалбарган ак чач эне, менин болочок кудагыйым Аширкан эже экен. Эне мээримине, эненин жалынып жалбарганына зар жаным, көңүлүм жылый түштү. Ачык айрым, оюндагыны шарт айта алган, келишимдүү жигит болочок күйөө балам да дилиме толуп турду, негедир ушул жигит кызымдын көз жашын агызбай, бапестеп алаарына терең ишендим. Анын үстүнө, кызымдын да көңүлү бардай, экөөнүн бирин бири сүйүү толгон көз менен карашкандарын көрүп туруп, макулдугумду бербей койо албадым. Балким бул насип тагдыр болсо керек!!!.. Ошентип Кыргызстанды аттаган биринчи күнүмдө кызымды бөлүп, калыңы бычылып, эки жаштын той күнү белгиленип, бетке бата тарттык. Экинчи сентябрь күнү кафеде туугандар чогулуп, кызым Айданага сөйкө салуу аземи болду, кудалар менен жакындан таанышып, сүйлөшүп олтуруп, кеч таркадык. Күздүн үчүнчү күнү да мен үчүн кубанычтуу күндөрдүн бири болду десем жаңылышпайм, анткени Асыран Айдаралиев негиздеген «Кыргыз Көчү» мекенчилдер тобунун мүчөлөрү менен Ордолуу Ош шаарында жолугушуу кечесин белгилеген элек, алар менен жолугуп, «Көчмөндөрдүн» атынан чогулган төрт инсан бир дасторкондон даам сызып, эзелки, жүз жылдар мурдагы тааныштардай күлүп жайнап отурдук. эмбл 3Калмамат ава сөзгө чечен, жаш жигиттей шапылдаган, ары куудул киши баарыбызды башкарып, сөздү сөзгө улап, жайдаңдап отурду, кезеги келгенде ырдап да жиберди. Бизди сүрөткө тартам деп, бир, эки үч, төрт, деп эсептеп, он эки, он үч, он төрт дегенде гана сүрөткө тартылат экен, аны күтүп баарыбыз эстелик болуп катып калдык, он экиии дегенде мен күлүп бүтө албай койдум, деги күлкүм токтосочу…Койчу деги, жүргөн жерин шаңга бөлөгөн инсан экен!.. Азизбек болсо, өзүнчө эле чоң атам! Орундуу сүйлөп, саясатка жакын жигит экен, шайыр да, күлкүчү да экен, шатыратып ыр окуп жиберет, бакылдап бата берип жиберет!.. Ал биздин сүрөтчүбүз болду, эринбей баарыбыздын көөнүбүзгө карап, ар түрдүү сүрөттөргө тартып жүрдү! Жыргалбек болсо, анегдоттору менен боорду эзип атты, кылган иштери, жасаган эмгектери менен тааныштык, эл үчүн күйүп бышкан, калктын камын ойлогон бактылуу инсан экен! Анын англис кыргыз тилиндеги котормолору көп адамдардын керегине жарайт деп терең ишенем! Мен деле жалаң жигиттер жана мен болуп, мырзалардан кем калышпай, ыр окуп, Москвадагы жаңылыктардан сөз кылып отурдум, мындагы жетишкендиктерибизди, жаш таланттарды колдоп жүргөн, «Аруу жан» коомдук фондунун жетекчиси Бактыгүл Сейитбекованын колдоосу менен «Аруу Дүйнө – 1,2» аттуу таланттардын жыйнак китептери чыкканын, ушул аталыштагы гезит чыгарганыбызды, айтып өттүм. Эргип кетип «Булбулумду» ырдап да жибердим. Кыскасы бул күнүбүз эң сонун эсте калаар күн болду! Бири-бирибизди кыя албай, араң эле коштоштук!!!.. Төртүнчү күнү «жолоочунун жолдогусу жакшы» деп борбор шаарыбыз Бишкекти көздөй жол тарттым. Түнү менен жол жүрүп, таңга маал барчу жериме жетип, жайланышып алган соң, Москвадан барган кесиптештерим, досторум менен жолугушуп, Бишкекти кыдырдык, кооз жерлерине барып сүрөттөргө түштүк. Эртеси ЭлТРде съемкада болдук, бизди Нуриза аттуу татынакай кызыбыз тартып, тааныштырып жатты. Ал акын кызыбыздын китептеринен да автограф жаздырып эстелике алдык, андан чыгып академик Лариса Асанбекова эжебиз машинасы менен кең Бишкектин булуң бурчтарына алып барып, көптөгөн сонун жерлерди көрсөттү жана бизди сыйлады. Жазуучулар Союзу тараптан капысынан Чолпонбек Абыкеевди көрүп калып, Нуржамал экөөбүз салам айтып жиберсек, кайран Чокем чоочуп жүрөт, кимдерди көрүп турам деп.. Көрсө ал да бизди карап, Москвалыктарга окшош экен, деп тааный албай бараткан экен.

Кечинде Лариса эже «Кыздар ай» китебинин акындарынын жолугушуусуна алып барды, Бурулкан Карагулова эже, Айжаркын Эргешова менен, дагы көп акын жазуучу эже сиңдилер менен таанышып, өзүбүздү толуктап отурдук. Жетиси күнү дагы съемкада болдук. Бизди ЭлТРден Алтынбек Исмаилов жаркылдап тосуп алды да, «Чак түш» берүүсүндө түз эфирде болдук! Алтынбектин суроолоруна жооп бердик, ыр окудук, элге каалоо тилек айттык! Саат беште филармонияга акын жазуучу Бактыгүл Сейитбекованын элүү жылдык юбилейине бардык, апапак көйнөк кийип гүлгө оронгон эжейимди көрүп суктандым, аябай сулуу болуп, сахнада нурданып отурду! Куттуктоолор!!!… Менмин деген акын жазуучу эжеке агайларыбыз келип, катышып, куттуктап жатышты. Ырчылар коштоп ыр ырдап, бийчилер бийлеп үч аншлаг менен өттү! Эл залга толуп, батпай балконго чейин чыгып, көрүп жатышты!.. Биз да Москвадан барган төрт өкүл, ыйык сахнага чыгып каалоо ырларыбызды окуп түштүк, албетте ошончо зал толгон элдин сүрүнөн толкунданып да, сыймыктанып да турдук! Асыран агайдын жардамы менен алты «Көчмөндү» чакырган элем кечеге, алар да келип, тааныштык жана эртесине Бишкекте «Көчмөндөрдүн» чакан жолугушуусун уюштурмай болуп сүйлөштүк! Эки жарым саатка уланган юбилей эң жогорку деңгээлде өттү, андан чыгып ресторанда эженин коногу болдук! Ал жакта да он эки , бирге чейин сый үстүндө болуп, таркадык. Эжебиздин калкына ушунчалык сый урматы, таасири, таланты бар экени менен сыймыктанып, биз да ушул даражага жетсек деген тилек ар бирибиздин башыбызда, жүрөгүбүздө турду!!!


Сегизи күнү Айжаркын Эргешова экөөбүз жолуктук, биз буга чейин бир жарым эки жылдай виртуальдуу достордон болсок да, бет келишип көрүшө элек болчук. Бар тарабы сыртына чыккан жаркылдаган, тамашакөй жан экен, бат эле эски достордой тил табышып кеттик, алтысында жолугушууда көпчүлүк менен болуп, анын үстүнө алгач ирет көрүшкөндүктөн анча кобураша албаган элек. Каткырып, өткөн кеткенден кеп салып отуруп, саат алтыда «Көчмөндөр» чогулган «Империя плов» кафесине барып түштүк, бизди чыдамсыздык мене күтүп атышкан экен, кучак толгон гүлдөрү менен Бишкектин Көчмөндөр тосуп алышты. Баары шайыр, жүздөрүн күлкү чайган, бактылуу инсандар менен жолугуу, аларга сыйлуу конок болуп отурганым үчүн мен өзүмдү бактылуумун деп эсептейм! Төрдөн орун беришип, жашу улуу эжелерим улуумун дебей, сыйлаганына терең ыраазычылыгымды билдирем! Күпүлдөтүп ыр окудук, ырдадык, аккардеон ойногон актер жигит тим эле жүрөк бооруңду эзип ырдайт экен, кайра
кайра суранып ырдатты, эң сонун каалоо тилектер болду, баарыбызга ийгиликтерди каалап коштоштук! Тогузу күнү таң эрте Заманада съемкада болдук. Андан чыгып Айжаркын гид болуп, жакшы магазиндерде болдук, кийим кече сатып алдык да үйгө келип, Айжаркындын уулу аяш уулум Исхак болуп кобурашып, досумдун коногу болдум. Ону күнү уйкуну бышырып алып, чачыбызды жасатып, саат экиде Кыргыз патентте болдук, ал жерде Кыргыз патент тарабынан жана акын Нурлан Калыбековдун колдоосу астында жети автордун китеби бекер чыгарылып, китептердин бет ачаар аземи болуп өттү. Жети автордун арасына кошулуу бактысы мага да насип кылып, «Эки асыл» аттуу аңгемелер жана новеллалар жыйнагым жарык көрдү.

Журналисттер сүрөттөргө тартып, теледен интервьюларды алышты. Жакшы каалоолор менен китептер ээлерине тапшырылды. Ал жерден өзүбүздү кеңири тааныштырып, бирден ыр окудук, «Көчтөн» колдоп барган Райкүл Айдаралиева, Чынара Сарбагышова, Хатира Асанова жана Айжаркын Эргешоваларга чын дилимден ырахмат айтам. Ошондой эле колдоо көрсөткөн биздин жетекчибиз Бактыгүл Сейитбековага жана Нурлан Калыбековга чексиз ыраазычылык билдирем. Албетте ал жерден да эстелике сүрөткө түшүп, китептерибизден алышып, досторго берип, көрүндүктү да мол алып, жолумду уладым. Ушинтип Бишкектеги алты күнүмдөн алты жылдык эргүү алып, Бишкектиктер менен коштошуп, сапарым карыганын айтып, Айжаркындын, Айжан эженин жана Нуржамалдын узатуусу менен Ордолуу Ошума сапар алдым. Таң эрте тогузда Ошко келип түштүм да, дароо тойдун камы менен базарлыктарды баштадым. Мен келгенче кайын энем, кайын эжемдер көрпө төшөктөрдү камдап коюшкан экен. Кызым менен күйөө баламды ээрчитип алып сарпай кылдык, аларга жаккан кийим кечелерди алып, эртеси той көйнөгүн көрүп, кызыма өзүм тандаштым. Ал жердеги «кыздар жеңеси болосузбу?» – деп сурап коюшат. Ошентип кызымды узатаар күн да келип жетти. Ичим туз куйгандай эле ачышат, кызымды алып Маскөөгө алып кетип калгым келет, кайра «кой, бактысын тилейинчи баламдын» – деп өзүмдү жубатып койом. Баары бир канча сабырдуу болоюн десем деле кызым колумдан чыгып башка бирөөгө бүлө болушун ойлосом, эмчегим зыркырап алат.


эмбл 2Мынакей.. Аппак көйнөк кийип, айдан түшкөн перидей болуп, супсулуу, татына, пакиза, периште кызымды көрүп, көз жашымды бир шыпырып алдым. Ким ойлоду дейсиң, кечээ эле апалаган кичинекей бөжөгүм бүгүн минтип ак көйнөк, ак шөкүлө кийген келинчек болоорун!.. Мен деле ушул күндөрдө кайнене болуп, кимдир бирөөгө сыйлуу кудагый болуп калам деп жети уктап түшүмө кирген эмес! Албетте боло турган нерселер дечи, бирок мынчалык чукул болушун күтпөгөн жаным, делдиреп жүрдүм! Же бир апам жанымда болсочу, ушундайда акылыма акыл кошоор, демиме дем болоор.. Атам, ардагым, аска зоом атам кашымда болду!.. Атама, атамдын бар экенине жаратканга тобоо келтирдим!.. Оорумду колдон, жеңилимди жерден алган кайын журтума да аябагандай ыраазымын жана карыздармын!.. Апамдын жоктугун билдирбей отурган кайын энеме ыраазымын!!!

Кагылайын апам ай!!! .. Кызыңдын ушул күндөрдө жетим кыздай салбырап, ич дарты ичинде болуп, көз талыта жол карап сени күткөнүн сезээр бекенсиң!!!.. Келсе, балпайтып төрүмө отургузуп, сарпайдын тазасын, жиликтин эң сыйлуусун берсем, апасы бар дедиртип эле акыл насаатын айтып үйүмдүн куту болсо кана атаганат, деп ичимден тынып, шуу үшкүрө жол караганымды, эч кимге көрсөтпөй эчкирип ыйлаганымды сезээр бекенсиң, туяар бекенсиң апакем!!!.. Эмчегиң деле зыркыраган жокпу ыя апаке?!!!.. Мейли кантсе да апам бойдон каласыз, мени жаратып койгонуңузга чексиз ыраазымын жан апам!!!.. Кечиресиздер, сөз арасында ичтеги кайнаган бук айтылып кетти көрүнөт!.. Кантмек элем, казандан бары чөмүчкө чыгат тура!!!..


Ошентип кызымды узаттык! Кирип чыгып кызмат кылып, чай ташый коюп жүрсөм, күйөө жолдоштор жеңелеп тийишет десең! Кокууй деп үйгө кире качам, бирдемени шылтоолоп. Кыз күйөөгө атам кур байлады, той ойдо жок жерден болуп кеткендиктен, жолдошум жол узактан бара албай калганына байланыштуу. Эки жашка бата бердик!!!.. Атам эң сонун сөздөрдү сүйлөп, баарын алакан жайдырды, ылайым эле атакемдин батасы тийип, небереси өзү менен өзүнчө бир шаар болуп, өнүп өссүн! Кызымдын ушул күндөгүдөй сулуу, бактылуу жүзүн өмүр бою көрсөм экен!!! Замир экөөнүн кармашкан колу эч качан үзүлбөй, эң таттуу өмүр сүрүшсүн!!! Кызды машинага салып, жеңелерин узатышып жүрсөм, күйөө баламдын бир досу келип, эже сиз да ЗАГСка чыгасызбы биз менен, аяштын бир тууган эжесизиз го, окшош экенсиз, жүрүңүз биздин машинага чыгыңыз, деп колдон алат. Кайнежем жанымда эле, «ай, бул деген аяшыңардын апасы болот» десе, койсоңорчу тамашаңарды, жөн эле кызганып атасыңар го, деп күлүп жүрөт тарткылап. Кыскасы кызык эле болду. Тойго Бишкектен белек артынып «Аруужан» коомдук фондунун жетекчиси Бактыгүл Сейитбекованын жана КР Жазуучулар Союзунун атынан өкүл болуп акын, жазуучу Айжаркын Эргешова келди. Ниетинин түздүгү да, «тоюңа баралбадым Самаркаа» – деп аткан эле, насип буйруп ошончо адамдан Айжаркынга туз татыганын карачы!!! Балдарды шаар айланганы узатып коюп, кечки ресторанда боло турган тоюна даярданып, чачы башыбызды жасалгалап , артист көйнөктөрүбүздү кийип алып жөнөп калдык. Кудалар кучак жая тосуп алышып, атайын даярдалган залдан орун алдык. Той да эң жогорку деңгээлде, кызыктуу өттү, эки баланын бактысын тилеген ата энелер, тууган урук, дос жарлар!!! Деги койчу мындай бактылуу күндөр, бактылуу мүнөттөр, бактылуу көз ирмемдер адам баласында бир эле жолу болот балдар үчүн, ата энелер ар бир баласынын жакшылыгында бактылуу болушат!!! Ылайым баарыбызды ушул бактылуу мүнөттөргө, бактылуу көз ирмемдерге жеткизсин!!! Балдарымдын келечеги кең болсун!!! Быйыл тоюн көрүп кубансам, эми небере жыттап бактылуу болоюн!!! Ошол күндөргө жеткизсин, кудайым ошол күндөрүн баарыбызга насип этсин!!! Оомиийн!!!

 

Самара НАСЫРОВА. Маскөө шаары. 25.09.2013-жыл.

Sep 24

Жүрөк сыры..

Эрик ЖУМАБАЕВ

Эрик ЖУМАБАЕВ

Эрик ЖУМАБАЕВ. 1993-жылыдын 23-январында Ысык-Көл обулусунун Түп районуна караштуу Балбай айылында төрөлгөн. 1999-жылы Зина Мамбетсеитова атындагы Балбай орто мектебинин босогосун аттап 2010-жылы ийгиликтүү аяктаган. Учурда Бүбүсара Бейшеналиева атындагы Кыргыз мамлекеттик Искусство институтунун Социалдык маданий ишмердиги кафедрасынын студенти.

 


«АТА ЖУРТУМ»

 

Крбөдүм көзүңдүн жарык нурун,
Көөдөнүм козголуп жанып турдум.
Көп карап жолуңдан күтүп келем,
Көрүнбөйт карааның Ата Журтум.

Б 8
Көркөмүң тартылып көз алдыма,
Көзүмдөн тамчылайт мөлтүр жашым.
Көк асман чагылган, алтын көлүм,
Көктөмүн сагындым, салкын төрдүн.

Алыстан айтамын саламымды,
Алтын кел айтып тур кабарыңды,
Арнаймын бир сенин элесиңе,
Ар сөздөн куралган жалаң ырды.


«МЕНИН ЖАШООМ»

Менин жашоом жеңил эмес, оор эмес,
Узак кеткен, түгөнбөгөн жол эмес.
Ал болгону өтүп кетсем мүрдөн,
Менден калган жарыктагы бир элес,
Артта калган, кайрылбаган бир элес.

Турмуш сырдуу, болуп келет айрылуу,
Арасында күндөр да бар кереметтүү, бактылуу.
Табияттын мыйзамына баш ийип,
Мен да жашайм кээде шаңдуу, кээде болуп кайгылуу!.

 «ӨЧҮП КАЛСА ЧЫРАГЫМ»

Кейибечи, кетпейм сенден алыстап,
Учуп барат, убакыт саат арыштап.
Ажал чиркин алып кетсе дүйнөдөн,
Кайтып келем, кайра сага карыштап.

Суусу болом оргуп аккан булактын,
Майы болом бир жылт эткен чырактын.
Ишенип кой, унутпагын Ата-Журт,
Шамы болом сен жашаган турактын.

Булут болом буудан бүтүп жайылган,
Тунук болом суудан бүтүп агылган.
Буйрук келип бул дүйнөдөн өткөндө,
Калем болом ыр жазууга камынган.

Бийик болом шумкар учуп жетпеген,
Билиминен кайкып учуп кетпеген.
Бул турмуштун аздыр-көбүн иликтеп,
Билгич болом элим сүйүп эстеген.

Б 8«ЖҮРӨК СЫРЫ»

Көз жашты төккөн ырым бар,
Көл сымал толгон сырым бар.
Көрүнбөс көздүн кырына,
Көөдөндөн чыккан шыгым бар.

Жашай берчү кылымдар,
Жамактап жазган ырым бар.
Жан дүйнөмдү аралап,
Жайылып учкан чымын бар.

Кумарлуу жанды жылытаар,
Кубулжуп жазган ырым бар.
Куруган жүрөк түбүндө,
Куйундап учкан чымын бар.

Ак барак бетин булгалап,
Апкаарып жазган ырым бар.
Ай ааламды бир кезип,
Айланып учкан чымын бар.

 «ОШОЛ ТҮНДӨ»

Ошол түндө оюу бузук жаман келди,
Ойду тоону сүйлөгөн арам келди.
Ооруп жаткан апаӊдан айрылдыӊ деп,
Ойго келбес, түрү суук кабар берди.

Ошол түнү ак жамгыр төгүп жатты,
Ойлорумду сансыз элес бөлүп жатты.
Оо дүйнөгө узаган апам келип,
Ойлонбо”- деп ак жүзүмдөн сүйүп жатты.

Ошол түн бир мезгилди эске салды,
Ойлосом жүрөк сыздайт, кыйнап жанды.
Оюнкоор жаш баш элем ал мезгилде,
Оюмду жалгыз апам ээлеп алды.

Ошол түн жүрөгүмдө уюп турат,
Оюма апакемди куйуп турат.
Ошону, ойгоно албай узап кеткен,
Оо дүйнөдөгү апакем да туюп турат.

Кайгылуу түн карегимде жанып турат,
Кайратымды кайтарбай чанып турат.
Кан чыгарбай алып кеткен апакемди,
Караӊгы түн моюнга албай танып турат.

Ошол түндү бүгүн эстеп олтурамын,
Ооруп турат жүрөгүм коркуудамын.
Оору болуп жүрөктү жаралаган,
Ойлорумду ак кагазга толтуруудамын.

 «ЖАШТЫН ОЙУ»

Күндөрү болду, күүлү-күчтүү жаштыктын,
Түндөрү болду, ойноп күлгөн шаттыктын.
Арасында алсыраган жүрөгүмдү кыйнаган,
Арман кошкон жылдары өттү турмуштун.

Өмүр болсун өксүбөгөн күйбөгөн,
Катаал турмуш татымын эч көрбөгөн.
Ажал келип колдон жулуп турса да,
Өмүр болсун түгөнбөгөн, гүлдөгөн,

Сезим болду жүрөк кылын термеген,
Сезбей келем бирок булар эмнеден.
Ыр куйулат жүрөк түбүн талкалап,
Ырааты жок, илхом менен келбеген.

Качан келет? Кимдер келет алыстан,
Күтө берем, карай берем жолумдан.
Күн алыстап, күтүп турсам көз салып,
Күүлөр келет, ырлар келет капыстан.

Кагылайын байлык аттуу жыйбагын,
Канжары жок жүрөгүмдү кыйбагын.
Туура сүйлөп, чындык айткан айкөлдү.
Турмуш чиркин, туш-тушунан тыйбагын.


Ала-Тоонун суусун ичип чоӊойгон,
Ата-Журттун тузун татып коройгон.
Алты түндө арзуу кылып ыр жазган,
Айкөл жаштын оюу болду оролгон..

Sep 21

Ачуу чындык..

ЭНЕ ТИЛ КҮНҮНӨ «КӨЧМӨНДӨРДҮН» БЕЛЕГИ!

 

«ЭҢ КЫМБАТЫМ – ЭНЕ ТИЛ»

 

Эне тил күнүнө карата Ааламтордогу «Кыргыз Көчү» мекенчилдер тобу өздөрүнүн жеке демилгеси менен «Ачуу чындыкты» чагылдырган «Көчмөн саптар» деген аталыштагы атайын ураан, чакырыктарын айтып чыгышып, аларды «Фейсбук» социалдык түйүнүндөгү баракчаларына, өздөрүнүн тайпалары менен айылдарына (сайт) байма-бай жарыйалап келишкен. Ошол кашкайган чындык ураан чакырыктарын Бишкек шаар Кеңешинин Атамекен фракциясынын депутаты Таалай Сариевдин көмөгү аркылуу 18-сентябрда Бишкек шаарынын борбордук көчөлөрүнө бакыйган алты түстүү Баннерге түшүрүлгөн сүрөттөрү илинди. Бул биздин, төгөрөктүн төрт бурчунда жашаган мекенчил кандаштарыбыздан түзүлгөн «Кыргыз Көчү» тобунун, Көчмөндөрдүн Эне тил жумалыгына атайын арнап дайардаган иш чарабыз. Себеби Элдин эң башкы байлыгы анын тили!

Бишкек шаарыбыздын борбордук көчөлөрүнө илинген Көчмөндөрдүн Баннерлеринин болжолдуу даректери:

 

1. Жибек-Жолу көчөсүндө, (Жаңы автобекеттин жанында).

2. Тоголок-Молодо-Чүй проспектиси, (Россия кино театрынын алдында).

3. Пудовкин менен Донецк көчөсүнүн кесилиши, (Онкология ооруканасынын жаны).

4 Совет көчөсү, (Наркодиспансердин тушунда).

5. Фучик көчөсүнүн кесилиши, (Кан Кошой Кафесинин маңдайында).

6. Москва-Логвиненко көчөсүнүн кесилиши, (Республикалык бейтапкананын жаны).

 

«Кыргыз Көчү» мекенчилдер тобунун жетекчиси, эркин журналист
Асыран АЙДАРАЛИЕВ. Финляндия, Келсинки шаары. 21.09.2013.

"Кыргыз Көчү" мекенчилдер тобунун негиздөөчүсү, иш чаранын демилгечиси Асыран АЙДАРАЛИЕВ дин "Ачуу чындыгын" чагылдырган Баннер. Келсинки шаарынын тургуну. Финляндия.

“Кыргыз Көчү” мекенчилдер тобунун негиздөөчүсү, иш чаранын демилгечиси Асыран АЙДАРАЛИЕВ дин “Ачуу чындыгын” чагылдырган Баннер. Келсинки шаарынын тургуну. Финляндия.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

эм

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Айтурган САТИЕВА нын "Ачуу чындыгы". "Кыргыз Көчү" мекенчилдер тобунун администратору. Бишкек шаарынын тургуну.

Айтурган САТИЕВА нын “Ачуу чындыгы”. “Кыргыз Көчү” мекенчилдер тобунун администратору. Бишкек шаарынын тургуну.

 

 

 

 

 

Улан КОШАЛИЕВдин "Ачуу чындыгы". "Кыргыз Көчү" мекенчилдер тобунун админстратору. Кимчон шаарынын тургуну, Корейа.

Улан КОШАЛИЕВдин “Ачуу чындыгы”. “Кыргыз Көчү” мекенчилдер тобунун админстратору. Кимчон шаарынын тургуну, Корейа.

Чынара САРБАГЫШОВАнын "Ачуу чындыгы". "Кыргыз Көчү" мекенчилдер тобунун активдүү мүчөсү. Акын. Бишкек шаарынын тургуну.

Чынара САРБАГЫШОВАнын “Ачуу чындыгы”. “Кыргыз Көчү” мекенчилдер тобунун активдүү мүчөсү. Акын. Бишкек шаарынын тургуну.

 

 

 

 

 

 

 

 

Тынчтыкбек АЛТЫМЫШЕВдин "Ачуу чындыгы". "Кыргыз Көчү" мекенчилдер тобунун жигердүү мүчөсү. Бишкек шаарынын тургуну.

Тынчтыкбек АЛТЫМЫШЕВдин “Ачуу чындыгы”. “Кыргыз Көчү” мекенчилдер тобунун жигердүү мүчөсү. Бишкек шаарынын тургуну.

 

 

 

 

 

 

 

 

Урмат АМАНБАЕВА нын "Ачуу чындыгы", Жогорку Кеңештин депутаты, "Кыргыз Көчү" мекенчилдер тобунун толук кандуу мүчөсү. Бишкек шаарынын тургуну.

Урмат АМАНБАЕВА нын “Ачуу чындыгы”, Жогорку Кеңештин депутаты, “Кыргыз Көчү” мекенчилдер тобунун толук кандуу мүчөсү. Бишкек шаарынын тургуну.

 

 

Sep 17

Кусалык..

эжамила 1Бекболот САРЫБАЕВ. 1995-жылы 22-майда Жалал-Абад обулусунун Сузак районуна караштуу Жерге-Тал айылында туулган. 2001-жылы Жерге-Тал айылындагы Мария Орозалиева атындагы орто мектептин босогосун аттап, 2012-жылы ийгиликтүү аяктаган. Учурда Кыргыз-Түрк «Манас» университетинин туризм бөлүмүнүн 1-курсунун студенти.

 

Чындык издеп, чындык издеп кашкайган,

Чырмап ойлор, маң болууда баш кайран.

Чын дүйнөгө көчүп эле кетүүдөн,

Чынымды айтсам калбай калды башка айлам..

 

АЙЫЛЫМДЫ САГЫНУУ…

Атыр жыттуу абасынан айылдын,

Алгач жыттап, анан өлсөм кайылмын.

Айкырыгы аалам жарып туруучу,

Айылдагы эшегимди сагындым.

 

Эстен кетпей ойноок кезим мурдагы,

Эх, айылым, ойлорумду чырмады!

Уйларымдын мөөрөгөнүн эстеймин,

Угулганда машиненин “сигналы”..

 

Токтолбостон күндөр жылга жалгашты,

“Токто!”,- десек, тагдыр көнө калмакпы?

Азан айтып ойготуучу корозум,

Азыр болсо будильникке алмашты.

 

Күчүк кезден кубалашып чоңойгон,

Керек болсо итимди да көп ойлойм.

Ата-энемди, досторумду ал эми,

Айтпасам да түшүндүңөр деп ойлойм!

 

ЧОҢ ЭНЕМЕ

Айыл десе элден мурда жөнөгөн,

Анда мен жаш, тынчыбаган, шок элем.

Ар күн сайын айылчылап келчүбүз,

Аркасына артып алып чоң энем.

 

Тентек кылсам атам берсе шапалак,

Өңгүрөп мен ыйлачумун “апалап”.

Арачыга энем түшүп анда да,

Сооротчу эле сунуп мага шокалад.

 

Азыр болсо окуп жүрөм алыста,

Алгам түшүп мезгил менен жарышка.

Энем үчүн жасайм бир күн чоң белек,

Элим үчүн жарап берип намыска!

 

ЭНЕ ТИЛИМ!

Эне тилдин ар бир сөзү сүйлөмү,

Эч табылгыс бак-таалайдын ирмеми.

Эне тилде эркелетип апакем,

Эне тилде таанып билгем дүйнөнү.

 

Эне тилсиз кантип болсун жашамак,

Эне тилсиз жүрөк кантип жашарат?

Эне тилде кудайыма сыйынып,

Эне тилде арнайм кызга махабат.

 

Эне тилим дастанымдай бүтпөгөн,

Эне тилди уксам толкуп күчтөнөм.

Удургуган сезимдерди жамынып,

Уктасам да эне тилде түш көрөм.

 

Энчи болуп бизге калган эскиден,

Эне тилим – байлык, кенчим деп билем.

Өлсөм дагы көргө кирген кезимде,

Өз тилимде сурак берсем деп жүрөм!

 

БАТКЕНДИК КЫЗГА.

Айтчы кантип мен сага жанаша алам,

Күлөсүңбү сүйлөсөм тамашадан?

Жолуксакпы,- деп айтсам жооп бердиң:

Жолуга албайм, урушат “аяш авам”!

 

Сулуулугуң сүйүүмдү байлап алды,

Сезим сени тандаса айла барбы?

Табалбадым кыдырып жер жүзнөн

Таң каламын сендейлер Айда барбы?

 

Чыгара албай сырымды көмүскөмүн,

Чыдай албайм сен менен көрүшмөйүн.

Жамалыңды сагынып суусап турам,

Жаңы бышкан кыпкызыл өрүктөйүм.

 

Арабызда аралык чоң эмеспи

Ашып өтүп андыктан тоо, белести.

Андып такыр дарегин таппай келем

Айтчы үйуң “шобу” же “шо эмеспи”?

 

АВТОБУСТАГЫ ОКУЯ.

Аптабы күч, жай мезгил күн ысыкта,

Автобуста баратам тыгылышта.

Көңүлдөрдү өзүнө тартып алчу,

Көзүм түштү көк көйнөк сулуу кызга.

 

Адамдардын мынчалык жыйналганын,

Араң чыдап жактырбай турган жаным.

Көздөрүңө көздөрүм чагылганда,

Кайдадыр бир жок болду кыйналганым.

 

Автобусту айдоочу айдаса бат,

Азгырылам селкиге кайра карап.

Жамалы анын мага окшош жигит эмес,

Жан алгычтын өзүн да арбап алат.

 

«Ырас эле бир чыкты жолубуз» – деп,

Ынгайлуурак таанышуу жолун издеп.

Түшүп кеттиң камданып жатканымда,

Тигил жерден токтотуп коюңуз деп.

 

Эх, сулуулар жүрөктү жарасыңар!

Эми кайда көңүлдүн дабасы бар?

Маанай түшүп мен байкуш кала бердим,

Момпосуюн алдырган бала сымал.

 

Кала бердим телмире терезеден,

Коньфеттерин тарттырган бала сымал…

Sep 17

Ойгон элим, ойлон элим!.

КАЙДА БАРАТАБЫЗ!.

Жума АБДУЛЛАХ.

Жума АБДУЛЛАХ. 

Кыргыздын, Кыргыз элинин патриоту болуу, жалпы элибизди, улутубузду, Ыссыкөлүбздү, Сулайман тообузду, Сары Өзөнүбүздү, Арсланбопту бирдей сүйүп, айран жыттанган апаларыбызды, кымыз жана колоңсо жыттанган кыраандарыбызды бирдей сагынуу мекенден сыртта жүргөндө гана курч сезилет. Мекен четинде, бөтөн элде өзүңдүн улуттук жана инсандык «идентификацияң» үчүн күрөшөсүң, дайыма «статус квоң» үчүн тытынып жүрөсүң, кичине да болсо Атамекениңдин ийгиликтерине кубанып, байрагың жана барлыгыңа сыймыктана жүрөсүң…

Анан элэ-ээ, Кыргыз жергесине келээриң менен, сен жалпы Кыргыздын эмес, Оштун, же Көлдүн, Чүйдүн же Таластын, ичкиликтин же солтонун патриоту болууга аргасызсың. Тилекке каршы сенин бир тапка, же партияга, же кланга же жамаатка патриот болушуң, сөзсүз дагы бир башка Кыргыздын эле ушундай тобуна каршы болууга шарттайт. Ушундай шарттулуктар адамды жаман түйшөлтөт экен…

Элибиз бөлүнө берип, Бөрү жей турган чекке жетип калганыбызды сезебизби же жокпу, бирок улутубуздун ичинен дезертирлер да чыга баштады…

Шарттуу бөлүнүүлөр кыргызды туткундап алды жана шарттуу топтордун арасында келишпес кастык жаралып, принципиалдык карама каршылыктар күчөп баратат.

Батышчыл жана орусчул, динчилдер жана атеисттер, «мырктар» жана «киргиздер», мусулман жана теңирчилер, хизбуттар жана дааватчылар, вахабиттер жана суфилер, түрктөшкөндөр жана кытайлашкандар, «манкурттар» жана «малкурттар», кедейлер жана байлар, «черныйлар» жана «красныйлар», жана башкалар жана ушундайлар…

Айтоор ушундай, бу бөлүнүүбүз менен тайгаланып отуруп, ичибизден ирип, ансыз деле жакынкы жана алысыраак жакта көздөрүн кызартып турган коңшуларга жем болбойлу. Арабызда жүрүп жерибизди, малыбызды жана жаныбызды каттап-калемдеп жүргөн кээ бир «мекендештердин» кара ниет «неоимпериялык» пландарын оңой олжо кылып ишке ашырып салбайлы…

Биздин кайгыбыз, биздин асыл акылыбыздан болуп жүрбөсүн? Бөтөн маданиятты, башка тилди, жаңы агымды ушунчалык бат сиңирип алабыз анан калса. Сиңирип отуруп, шимирип отуруп, абдан татаал «менталдык» боткону мүнөздөп алдык… Өздүк бейнебиз барбы, же жүз жылдык «мутацияга» дуушар болгон «биомассага» айланып баратабызбы? Бүгүнкү керектөөчүлүк коомунун эрежелери улутубуздун түбүнө жетип, аты бар бирок заты жок, дүйнөдөгү «сервис» улуту деп аталган, көр оокаттын гана айласында калган Индокитай, Полинезиядагы түмөн бейнесиз, мүнөзсүз балыктай болгон элдердин кейпин кийгенден Кудай сактасын ылайым. 100 жылдык орустун «колониалдык» саясаты жеңе албаган биздин негизги «имунитетибиз»- нукуралуулугубузду керектөөчү коомдун ажыдаары бат эле сугунуп койчудай…

Ойлон элим, ойгон элим! Бийлик, саясат үчүн эмес, пул үчүн кулдук эмес, нукура тазалыгыбыз, чымыр дене чынтемир эрдигибиз үчүн, суйкайган сулуу жарлуулугубуз үчүн ойгонолу!.

 

Жума АБДУЛЛАХ. Бишкек шаары.

Sep 16

Чагылган..

Нургазы МУСАЕВ.

Нургазы МУСАЕВ.

ЭНЕЛЕРИМ.

Өз чоң энемди атам да билбей калыптыр. Атам 2 ге толуп-толо элегинде чоң энем катуу оорудан көз жумган экен. Атам эжеси экөө таенесинин колунда калышат. Чоң энемдин оорусу эмне оору болгонун билбейм. Табыпка барып, ал бир дары ичирген экен. Жолдо келатып: «денем күйүп жатат!» деп карга оонап, жанын койорго жер таппай, карды боортоктоп үйгө жетти кызым деп энебиз көзүбүз жашын көлдөтүп айтып бергени элес-булас эсимде. Чоң энебиз каза болгондон үч күн өтпөй чоң таенебиздин дагы бир кызы көз жумат. Баары болуп чоң таенем он бир бала төрөгөн экен. Он биринен бир гана кызы тирүү калат. Ушинтип уулу жок өтөбүзбү деп, чалына жаш аял алып берет энебиз. Ал аялдан да чоң таятам бир кыздуу болот.

Ошентип мен атамдын таенесинин колунда өстүм. Энебиз чүкөдөй болгон арык, бели бүкүрөйгөн, укмуштай сулуу көздөрү бар Назик деген кемпир эле. Бул дүйнө дүйнө болгону энем ошондой кемпир бойдон жаралгандай, а биз болсо бала болуп жаралып, бала бойдон кала берчүдөй булутсуз, кирсиз күндөр эле ал күндөр. Бутум басып, тилим чыкканы энемди туурадым, бүкүрөңдөп. Чоңойгондо трактор алып, жип менен энемдин белинен байлап туруп, белин түздөйм дечү элем. Анымды уккандын баары кыраан-каткы болушат, үйгө келгени да, көчөдө жолукканы да «энеңди туурап берчи» дей беришет.

Энемдин бир кубанычы бар эле. Ал – ун алган күнүбүз. Үй алдына келген мүшөк унду кой десе болбой, четинен кармашып, анан агала ун болуп, ящикке өзү салып, «айнанайын, айнанайын, аппак ун экен» деп эле сүйүнө берчү. Ачарчылык, жокчулук, бир табак буудайга зар болгон күндөр… эми минтип токчулук заманга жетип, төбөңө көтөрүп чоңойткон неберең ун алып келип отурса… ошол күн энем үчүн майрам болгон экен.

Бул өмүрдө өлүмдөн башканын баарын көргөн, омуртка оорутуп, он бир бала төрөп, алардын онун кайра жерге берип, мүңкүрөбөй, муюбай өмүрүн татыктуу жашап өткөн чүкөдөй бүкүр кемпирде эмне деген күч, эмне деген кайрат, эмне деген жашоону сүйүү болгондугун эми аңдап отурам.

 

 

х х х х

 

 

Өз таенемдин баяны да кызык. Таятам байбичесинен он төрт бала көрөт. Он төртүнөн он үчү өлүп, жалгыз кызы калат. Согуштан кийинки жылдарда таятам менин таенеме үйлөнөт. Заман ошондой болгон окшобойбу. Муну айтсам азыркылар күлүшөр. Таенем таятаман 35 жаш кичүү болгон экен. Таятамын байбичесинен калган кызы Анар энебиз дээрлик күндө ыйлай берген кейикчээл киши эле. Он үч бир туугандан айрылуу оңойбу? Уулум иштен келе элек, неберелер кечикти, тууганыбыздын башына иш түштү… деп эле кайгырып отургандары эсимде бар.

Таенем удаа-удаа 6 уул-кыз төрөйт. Эң кичүү таекем таятам 82 жашында төрөлүптүр. Төрт жылдан соң таятам көз жумуптур. Дөөдөй болгон киши эле, үч жыл төшөктө жатып калды деп таенем айтып калчу. Ошентип 6 бала менен жесир калыптыр таенем. Же билими, же иштеген иши, же туруктуу кирешеси жок алты баланы кантип бакты экен деп калам. Тескерисинче, таенемде дайым акча болор эле. Эсимде бар, эбак күйөөгө кеткен кыздары: таежем, апамдар барып, таенемен акча сурап турушчу. Ал кишинин көзү өткөнчө мөмө-чөмө, сары май, отун, балдарга тигилген кийим-кечектер ж.б. оокаттар биздикине ташылып турар эле. Таенем жалгыз пенсиясы менен уулдарынын баарын окутту. Бир таекем Рязандан окуду, бир таекем Барнаулдан окуду, бирөөсү өзүбүздүн университеттен окуду.

Таенем мээримине чек жок аял эле. Алты бала, кийин неберелер кошулду, баарын тумшуктууга чокутпай, канаттууга кактырбай өстүрдү. Өмүрү бирөөнүнүн көңүлүн оорутканын уккан эмесмин. «Адалдан оокат кылгала, бирөөнүн бир тыйынына көз артпай жашагыла, балдарым» дээр эле дайыма. Таенем кароосуз калган арык боюна бир чакырымдай жерге терек тиктирди, ал шуулдаган теректер бүт айылдын көркү болду. Өкмөт ал теректерди кыйабыз дегенде канча жыл чоңдордун босогосун жыртты.

… Таенем пайгамбар жашында көз жумду. Ургаачынын сулуусу эле. Ошол ооруп жаткан учурунда бөтөнчө сулуу болуп кетти. Жүзү нурданып, акылын бир жоготпой, катуу оору жанын кыйнап турса да Россияда окууда жүргөн таекемди айтып, ага кабар бербегиле, эки жолу операция болду, угуп кыйналбасын, окуусу калбасын деп жатты. Мен барганда аябай катуу ооруп жаткан экен. Мен мектепте бүтүрүү экзамендеримди тапшырып жаткам. «Балам, экзамендериң кандай? Жакшы оку!» – деди. Мен таенемден уккан акыркы сөз ошол болду. Эртеси көз жумду. Жаназасына келген адамдар калп эле ыйламыш болуп келгени, күлүп сүйлөшүп отурганы, саясатка кирип кетишкени жинимди келтирип, ансайын айла таппайм… Таенемди жерге бердик…

Андан бери чейрек кылым өтүптүр. Таенем түшүмө көп кирет. Күлүңдөп алдыман чыга калчудай, «балам, жаман иш кылбадыңбы, бирөөнү алдабадыңбы, турмушта кыйналбадыңбы, тапканың адалдан болуп жатабы?» дечүдөй, ал асыл адам дайыма мени карап тургандай сезимдер келет.

Энелерим! Бозоргон дөбөдө боз топурак болуп жатасыңар. Азыркы аялдар туу туткан байлык дагы, бийлик дагы, билим дагы сиздерде жок эле. Адамдар менен кантип мамиле түзөм деп тренингге катышып, сертификат алган эмессиздер. Турмуштун бел майыштырган кыйынчылыктарында, кайгы басып турганда өлүп тынайын деген эмессиздер, бирөөдөн катуу тил уксаңар депрессия, стресс болуп жатам деп психолог издеген эмессиздер. Бала төрөсөңөр бага албайм деп дааратканага ыргытып, үстүнө таш таштаган эмессиздер. Дал турмуштун өзүнөн окуп, кубанычта да, кайгыда да, жокто да, барда да АДАМ бойдон калгансыздар. Баары бар, бирок адамгерчилик таңкыс товарга айланган бул күндөрдө силердеги топуктук, каниетчилик, энелик мээрим жетишпей тургансыйт.

Аялдардын майрамында Сиздерди азыноолак эскердим, энелерим. Сиздердин турмуштан бир адам болсо да сабак алып, жашоого тике карап, татыктуу өмүр сүрүүгө бет алса, ошол майрам болоор.

 

Нургазы МУСАЕВ. Бишкек шаары.

Sep 15

Чагылган..

эхУУРУНУ КУУГАНДА..

 

Анда кезде мен 6-класста окучумун. Жайдын саратаны сайраган, аптаптуу күндөрүнүн бири эле. Апам экөөбүз түндүн бир оокумунда сыртка чыгып калдык. Апамдын баккан балапандары бар болчу, жер жайнап, жыбырап, ушунчалык көп эле. Жөн эле жабалактап, кишинин бутуна илешишет. Түнкүсүн үшүп калышпасын деп сарайга кызыл (лампочка) шам чырак күйгүзүп койчубуз. Сыртка чыксак эле эмнегедир балапандар турган эшик ачылып калыптыр. Андан ары малканага да кирип кетсе болоор эле. «Мышык кирип кетип баарын жайлады го» деп барсак тыптынч эле турган экен. Анан апам балапандарга суу куймак болду. А мен болсо ички каалганын жанында апамды күтүп тургам. Кудай өзү сактасыын.. Бир маалда көргөн көзүмө ишенбей эле, дел болуп калдым десеңер. Ичкериде, бурч жакта чачы тармал, кара кийимчен, сакалчан бирөө ары карап койуп, кыймылсыз катып турганын көрүп калдым. Колдорун кызыл жарыктан алдына бекитип алган, көрөнбөсүн дегени го?. Ал бурчта малчылардын жаанда кийе турган (плащ) узун кемсели илинип турчу. Ошол кыска секунд ичинде эмне деген гана ойлор башыма келбеди дейсиздер?. Катуу коркуп кеткендиктенби, же акыркы ойум жамандыкка  бурулуп кеттиби, айтор, араң эле буулуп турган тамагым ачылып, ой бир ач айкырыкты салып жибергенимди өзүм дагы билбей калдым. Жанагы киши дагы менин ачуу айкырыгыман сестенип кетти көрүнөт, шарт эле тарбалаңдап, аттап-буттап, так мен жакты көздөй чуркап жөнөдү. Мен болсо жолун тосмок да болуп жатам, кетенчиктеп коркуп да жатам. Сырткы эшикке жакындап келгенде, эки колум менен башымды кучактай калып, жерге отура калдым. А «ууру» болсо менин үстүмөн кадимкидей таптак секирип аттап өттү да дарбазадан чуркап чыгып, көздөн кайым болду..

Ошол замат элеңдеп ордумдан тура калып мен аны куумак болдум окшойт. Артынан кубалап жөнөдүм. Жакшы эле чуркап бара жаткансыгам, бирок ушу турган дарбазага бир жетсемчи. Бутума  орустун килтейген көлөчүн кийип алгам. Улам чечилип кетет, эптеп кайра бутума илип алып темтеңдеп отуруп дарбазага араң зорго жеттим. Сыртка чыксам эле ууруну шыйрагынан кармап алчудай болуп.. Бир маалда агам менен апамдын кыйкырыгынан эсиме келе туштум. Көрсө, апам киргенде эле «ууруну» көргөн экен. Ал жарыктык мени коркпосун деген тура. Андан кийин шашпай сарайды карасак тигил «ууру» килейген эки чо-оң буканы жетелеп чыгып кетиш үчүн дайардап койуптур. Ошентип мен аларды көз көрүнөө уурудан сактап калдым. Эртесинен баштап эле «Ууру кууган кыз» деген атка кондум. Көчөнүн айак жагындагы бир үйдөн ошол тундө бир буканы уурдап кетишиптир. Классташтарым менин «эрдигиме» кызыгышып, талашып, улам-улам суроо беришет. Өзүмдүн жакын курбуларым болсо жабышкак чөптөн атайын төш белги беришти, куттукташып. Ошентип, ал күндөр  дагы түштөгүдөй болуп өтүп кеткен..

 

Хатира АСАНОВНА. Бишкек шаарынан. 15.09.2013.

Sep 14

Доско кат..

ДОСКО КАТ!.

Акын, журналист Зайырбек АЖЫМАТОВ.

Акын, журналист Зайырбек АЖЫМАТОВ.

 

Салам дос,
Мен баягы жолдо турам,
Сага бир барсам деген ойдо турам.
Билбеймин кайда экенин башка достор,
Ортого мезгил дубал орнотулган.
Турмушка куурчак болдук ойнотулган,
Көр тирилик кызыгына батып алып,
Билинбей туш тарапка чачырадык.
Дүйнөнү багынткандай басып кеттик,
Болгону бирден сулуу катын алып…

 

Эх досум,
Кандай таза балдар элек…
Сөөлөткө, шөкөттөргө алдана элек.
Достукту ыйык тутуп баарысынан,
Чок сыңар жалын чачып жанган элек.
Чогулуп Манас, обон, жаңы ыр угуп,
Жаштыкты өнөр үчүн сайган элек.
Оо, азыр убакыт жок көрүшкөнгө,
Арманды, кубанычты бөлүшкөнгө,
Жадатты супсак көздөр, сылык сөздөр,
Мен бүгүн сага атайын барайынчы,
Ыр окуп анан досчо сөгүшкөнгө…

 

Эх досум,
Өмүр деген аргымакпы,
Шашабыз карап алып алды жакты.
Билемин канча боздоп ыйласак да,
Бизге эч ким кайрып бербейт ал куракты
Эми түк ырдап бербейт баягыдай,
Капилет жоготконбуз Калмуратты.
Обонун уккан сайын ыйлайт жүрөк,
Мени бир оор санаа кыйнап жүрөт,
Барында бапыратып мактай албай,
Калдык биз ошол досту барктай албай.

 

Эх досум,
А мен болсо оңолбодум,
Махабат дартка айланды аякпаган.
Дагы эле өксүгүмдү жоготподум,
Дагы эле баягыдай азаптанам.
Дагы эле жетимсирейм, кусаланам,
Дагы эле ыр жазам деп ушаланам.
Дагы эле кежир анан кырс бойдонмун,
Дагы эле тамаша айтсаң ызаланам.
А баса, коркпо бирок тоорулам деп,
Азыр мен баягыдай ичпей калдым,
Мас болуп милицияга түшпөй калдым….

 

Салам дос,
Мен баягы жолдо турам,
Сага бир барсам деген ойдо турам…

 

 Зайырбек АЖЫМАТОВ. Журналист, акын, Бишкек шаары.

Sep 10

Чагылган..

A3КИРГЕН СУУ.

Негизи «Чагылгандын» темасы жакшы күндөрдү, эсте кала турган жагымдуу окуйаларды эске салат экен. Менин бул окуйам «жакшы күндөргө» кошулабы, жокпу биле албадым. Бирок Уландын эскерүүсүн окуп жатканда эле ушул окуйа эсиме түшүп кетти. Менин окуйам дагы Уландыкына үндөшүп кеткендей. Ал кезде канча жашта экенимди эстей албайм. Кыскасы жогорку класстын окуучулары чөп чабыкта иштеп жүргөн маал болчу. Айылдагы айалдарды да биргадирлер үймө-үй кыдырып чөп чабыкка айдап кетээр эле. Ата-энем, менден улуу агаларым да совхоздун жумушунда, ал эми үйдүн «башкармасы» болсо мен. Ошондой күндөрдүн биринде үйгө күтүлбөгөн «конок» келип калып, «бол, апаңды тезинен чакырып кел, шашылышпыз» деп калышты. Ошол учурда сайдагы суу «күкүктөп», капкара болуп кирип агып жаткан. Коноктун «тез» деген сөзүн көңүлүмө бекем түйүп алып, ылдыйраактагы чоң машина өтчү көпүрөгө барбай, эшанкирген сууну кечип жөнөпмүн. Сууга биринчи киргенде эч кандай тоскоолдукту сезбей, бат-бат илгерилеп бара жаткам. Бара-бара суу мени өзүнүн агымы менен алып жөнөйт, мен жан талашып каршылык кылып сууну кечип өтүүгө аракет кылам. Кырдын башында каз-катар тизилген окуучулар, мектептин завучу Кекилик эженин карааны көзүмө урунат. Эжейимдин сөздөрү угулбайт, бирок булгалаган колдорун көрүп жаттым. Итапкан барганда айабай корко баштадым, жан далбас кылып кармаган чырпыктарым да суурулуп кетип жатты. Ошол учурда артыма кайтайын деген ой пайда болуп, артымды карасам, сайдагы кирген суунун тең ортосунда калыпмын. Эмнеси болсо да кыйкырып жаткан эжейим жака жыла берейин, жээкке жакындасам балким жардам беришет деген үмүт пайда болду. Кырдан ылдый чуркаган жогорку класстын окуучуларынын караны да мага кандайдыр дем бергендей болуп, суудан эптеп чыгып кеттим. Бирок эжейимден айабай тил уктум, «нары кет» деген менин сөзүмдү эмне түшунбөдүң деп урушкан эле. Мен ата-энеме айтпай эле койушун суранып андан ары апамдар иштеп жаткан жерине жеткем. Жай ысык болгондуктан апама жеткенче курганып калып үйдөгүлөр бул «окуяны» билбей калышкан. Ал кезде маани бербегеним менен эс тартканда уксам сайдагы суу киргенде анча-мынча адамдардын өмүрү кыйылган кайгылуу окуйалар көп болгон экен. «Бала, баланын иши чала» деген ошол да. Тилеке каршы азыр ал сайда билектей эле суу агып турат. Айылымдан кеткениме бир топ жыл болгонуна байланыштуу сайдагы суунун кирген убагына туш боло албадым. Бирок апамдын «бала-чаканы агызып кетпегей эле» деп кооптонуп калганын эшитип калам..


«ТӨРӨТ ҮЙ..»

Ал кезде дал ушундай күз болчу. Тагыраак айтканда 2000-жылдын 30-сентябры эле. Шаардан бир аз иштеп тыйын-тыпыр кылып кетели деп сиңдим жолдошу менен келген. Сиңдим бир аз иштеп, кош бойлу болгонунан үйдө отуруп калган. Күйөөсү машина оңдоп иштейт. Эсимде жок ал күн дем алыш беле? Сыягы дем алыш окшойт, баарыбыз үйдө болгонубузга караганда. Күйөөм менен күйөө балам эшикте машина оңдоп жатышкан. Аңгыча сиңдим ичим ооруп, белим бурап жатат деп калды. Мен толготуп калган окшойсуң, тамак кыла койойун, курсагыңды тойгузайын дедим. Тамакты асып койуп, сиңдимдин буту-колун жууп бердим. Толгоосун карасаң, аралыгы айабай эле алыстан келип жатты. Мен сиңдиме бул толгоо эч нерсе эмес, күчөгөндө апамдын кадырын ошондо бир билесиң деп тыңсындым. Ашканага чыгып тамакты карап кайра кирип келип эле эч нерсеге түшүнө албай калдым. Сиңдим «төрт» буттап турат, кадимки уйдай болуп. Көзүмө карайган бир нерсе көрүндү артынан. Нес болуп туруп калдым түшүнбөй, сиңдим ал-ал дейт же эмнени алаарымды билбейм. Көрсө шырдакты түрүп сал деп жатыптыр. Араң түшүнүп, шырдакты сыйрып алдым. Ошол учурда артында карайган алдейдин башы экенин түшүндүм. Коркконуман эшике атып чыгып, күйөөмө кыйкыра баштадым. Сиңдим төрөп жатат деп. Күйөөм, иним, күйөө балам дарбазадан атып чыгып эле чуркап кетишти. Мен кайра үйгө чуркап кирсем, бала салаңдап жерге түшөйүн деп калыптыр. Элестеткиле тууп жаткан уйду. Азыр ойлосом дал өзү. Баланы колума алганда эле киндиги чубалып, тону кошо түшүп калды кудайдан болуп. Бирок баладан үн чыкпайт, мен болсо өзүмдү жоготуп салгам. Эмне кылып жатканымды билбейм. Сиңдим чап-чап дегени кулагыма угулат. Аңгыча бала да бакырып ыйлады. Эшиктегилер эмне кылып жатышат аны деле билбейм. Сиңдим эне да киндигин кескенге бирөөнү табыш керек же сиз кесесизби деп жатпайбы. Кокуй кеспей калайын деп, сыртка чыгып күйөөмө киндик кескенге киши керек дедим. Күйөө балам эже кызбы, эркекпи дейт. Аны караганга акыбалым келген жок дедим. Тез жардамга эки жолу чалдык азыр келип калар дешти. Кошуна эженин апасын чыкырсак келди. Бирок ал апанын көзү көрбөйт экен. Ошондой болсо да бизге үйрөтүп жатты. Эже апасынын айтканы боюнча кести. Ушул окуя айабай тездик менен, көз ачып-жумгуча эле болуп кетти. Баарыбыз коркуп, шок болуп жүрсөк сиңдим айтып жатпайбы, төрөгөн иттен оңой турбайбы мен тынбай эле төрөй берем деп. Аңгыча тез жардам келип бизди салып кетти. Жолдо тез жардамдагы врач да таңгалып жатпайбы мындай тез жана оңой төрөттү биринчи көрдүм деп. Анысынан да төрөт үйүнөн чыгып келгенден кийин көпкө мени сиңдим туурап жүрдү. Алдей ыйлабай түшкөндө мага көчүгүнө чабыңыз десе, мен айткан турбаймынбы «Кудайай муну мен кантип көчүккө чабайын» деп. Бирок менин эсимде эч жок. Ошол бизди «коркуткан» кыз азыр чоңойуп калды. 30-сентябрда он үч жашка толот..


Чынара САРБАГЫШОВА. Акын, Бишкек шаарынан. 12.09.2013.