Dec 31

Бук..

***************************************************************************************************************

Б У Р Г А Н А К

Аздап, аздап аппак кар себелеген,
Аалам, жерди аймалап «тебелеген».
Бүртүктөрү ак кардын себелеген.
Бүт дүйнөнү лапылдап «тебелеген»,
Бүлүк салып сезимди буулуктурат,
Буулуктурат не мурун кенебеген.

Сансыз ойду сагыныч аралаган,
Сампар карга тигилем сабалаган.
Жанчып жатты жай гана кар бүртүктөр,
Жан дүйнөмдү сыздатып, жаралаган.
Жүүнүм качып, жүлүнгө доо кеткендей,
Жүрөгүмдөн кан тамат, канабаган.

фото 2
Бутту тушап бастырбай жемелеген,
Буюккан кар ышкырат «керегеден».
Бүт жер жүзүн кусалык каптагандай,
Бугум чыкпай ордумда тегеренем.
Булуттарга кошулуп сызгым келет,
Бурганактай буулуккан жебе менен.

Аппак кардай адеми дүйнөбүздү,
Аяганды билбей биз кирдетебиз.
Аруу, делбир дилибиз таза болсо,
Ала шалбырт көктөмгө бир жетебиз.
Алыс сапар, түбөлүк чексиздикке,
Аппак кардай бир эрип, бир кетебиз.

Бурганака айланган бул жашоого,
Бурганактап бир келип, бир кетебиз!..

Асыран АЙДАРАЛИЕВ. Финляндия. 2011-жыл, декабрь.

Dec 29

Үлгү..

Чак ФИНИ.


«МИЛЛИАРДСЫЗ МИЛЛИАРДЕР»..

Бул адам азыр 81 жашта. Атактуу “DUTY FREE” компаниясынын негиздөөчүсү Чак Фини ушул жаш курагына чейин 7,5 миллиард доллар табууга жетишти. Бирок самандай акчасы сапырылган бул «миллиардердин» астында айдаган менчик машинеси жок, эң арзан учактар менен учат, дайыма жашаган үйү батир. Чак Фининин колунда тагынып жүргөн саатынын баасы болгону 15 гана «бакс» турат. Кычырап кийинбейт, көйнөгү да анча аша чаппайт, жөнөкөй жана арзан. Ал эми өзү туулуп өскөн тарыхый мекени Ирландияда Чакты кадимки жөнөкөй турист катары кабыл алышат экен. Тамактанганда ар дайым «зкускалык» чакан күркөлөрдөн, порттордогу майда соода сатык дүкөн, ашканаларга кирет. Ресторан, кафе дегенге дегеле басып барбайт, жумуштарынын көбүн метрого жана такси ккызматы менен пайдаланып бүтүргөндү жактырат.

Финини мындай жүрүш-турушу менен жеткен сараң, бир тыйынга зар, чык татырбас Чынарбай дешиңер мүмкүн. Бирок андай эмес. Акыркы отуз жыл ичинде Чак жалаң кайрымдуулук катары «чачкан» каражаты 6 миллиард доллардан ашып кеткен. Бул самандай сапырылган каражат АКШ нын, Вьетнамдын, Австралиянын, Түштүк Африканын, Ирландиянын жана Бермуд аралындагы өлкөлөрдүн билим берүү тармактарына, ден-соолук мекемелерине, илимий чөйрөлөрүнө жумшалат. Эң негизгиси ушул өлкөлөрдөгү кары-картаңдарды кармаган атайын үй, мекемелерге катуу кайрымдуулук кылат. Ал кишинин ушу менен эле токтоп калуу ниети да жок, бүгүнкү күндө болжолдуу айткан долбоору боюнча 2016-жылга чейин тапкан жана калган каражаттарынын баарын дал ушундай эле кайрымдуулук ишин улантып, жардамга муктаждардан жарым центин да аябасын ачык билдирген.

Чак Фининин андан сырткары мындай «өнөрүн» дагы айта кетүү керек. Акчасы «саман» бул «богачты» байлык гана эмес атак-даңк деген нерсе да эч кызыктырбайт. Миллиарддарын таратып жатып ал андай иштерин ар дайым жашыруун жана жабык болушун каалап келген. Ачыка чыгарууну каалабаган, ошондуктан алгачкы 15 жылда анын мындай берешен кайрымдуулугу туурасында эч ким билген да, ойлогон да эмес.

Кийин ачыка чыгып, дүң түшүп айтыла баштаганда кадимкидей капаланганы бар. Ушундай учурлардан соң Фини өзүн бардык каалоочулардан алыс кармаганды салтка айлантып алган. Маселен, белгилүү болгону, азыркыга, 2012-жылга чейин берген маеги бештен ашпайт.

Чак Фини – укмуштай керемет адам. Бизнести дээрлик жок нерседен баштап, аз гана жыл аралыгында 200 кызматкери менен 27 өлкөгө компаниясын үзүрлүү иштетүүгө үлгүрүп, зор ийгиликтерге жетише алган. Тапкан каражаты кескин жогорулап, кирешеси өтө тездик менен өсүп баштаган, бирок ошол эле замат ал кирешенин теңинен көбү «The Atlantic Philanthropies» аттуу кайрымдуулук фондуна тынымсыз которулуп турган.

«Мен толук ишенем, кимдир бирөөгө берген акчаңдын пайдалуу жака кетип жатканын көрүп башкага караганда ушундай чексиз канаатануу аласың. Ошол нерсенин артынан абдан керектүү жайлар пайда болот экен, мисалы, заңгыраган Бейтапкана. Мунун өзү канндай мыкты жумуш, тапкан акчаңды катып, банкка кармап, чогулткандан көрөкчө пайпдасы зор ишке жумшоо миң эсе пайдалуу» деген маалыматты жактырат Чак ФИНИ.

Билл Гейтс Чакты «адамдагы укмуштай бийик сапат, жакшылык кылуунун эң бийик үлгүсү, бул адам тирүүлүктө деле жакшынакай ишти ченемсиз өлчөмдө жасап койсо болоорун далилдеп салды» деген чындыгын ачык жар салып айтканы бар..

Фатима МАХМАДОВА, Малазия.

Dec 28

Издейм сени..

КЕЧ КҮЗДӨГҮ КЫЯЛДАНУУ..

 

Каарманыбыз Улан КОШАЛИЕВ 1983-жылы 4-мартта Токтогул районунун Чоң- Арык деген айылында төрөлгөн. 1989-жылы “Коргол Дос уулу” атындагы орто мектепке 1-класска кирип, 1995-жылы үй-бүлөсү менен Жайыл районуна көчүп келишкен. Ал жерден “Жайыл” негизги орто мектебинде (1995-1998), “Алексеевка” орто мектебинде (1998-2000) окуп, аталган мектепти алтын медаль менен аяктаган. 2000-2005 жылдары И. Арабаев атындагы КМПУнун алдындагы Европалык Цивилизациялар Институтун бүтүрүп, француз жана англис тили боюнча лингвист-котормочу адистигине ээ болгон. 2004-2008 жылдары борбордогу туристтик компанияларда тилмеч болуп иштеген. Андан сырткары официант, сатуучу, офис менеджер, сатуучу менеджер болуп эмгектенип келген. 2008-2010 жылдарда Кореяда эмгек мигранттарынын катарында иштеп келип, 2011-жылдан бери белгилуу себептер менен убактылуу бош жүрөт. Кыргыз, орус, француз, англис жана корей тилдеринде сүйлөйт.

 

 

 

 

 

 


ЖОГОТКОН БАКТЫМ..

Эл жер кезип, чарк аралап дүйнөнү,
Мен бакытты издеп жүрсөм талаадан.
Көрсө бакыт Апам тура үйдөгү,
Мени күтүп, баткан сары санаага.

Карааңындан кагылайын апакем,
Сенин баркың эми билип олтурам.
Таппайм канча издесем да.. Мен кантем?
Аргасыздан көзүм жашка толтурам.

Билсем дагы келбесиңди кайрылып,
Көргүм келип, издей берем карааның.
Билем сенден калганымды айрылып,
Апакем ай! Чеги жоктой санаамдын…

          ***

Жашоонун өйдө-ылдый жолдору бар,
Жылмакай, тегиз эмес, жолдор татаал.
Жылмайтып бир кубантса жаркын күндөр,
Жүзүңдү томсорттурат күндөр катаал.

Баарына көңүл толбой турган кезде,
Бакытка барчу жолду тынбай изде.
Баш ийбе кыйынчылык, жокчулукка,
Бактылуу болоруңдан үмүт үзбө.     

 

 

 

 

 

 

 

 

Сезилип жомок сымал,
Себелеп кар асмандан.
Сыйкырдуу ар бир кадам,
Сен менен бир басканда.

Бараттык кол кармашып,
Бакытка толкуп-ташып.
Жайнаган көздөр менен,
Жадырай, тик карашып.

Аппак кар айланага,
Аруулук арнап жатты.
Ар бир кар сага, мага,
Ак сүйүү каалап жатты.

        ***

Аңдасам да тартып куру убара,
Алаксыймын, өзүмдү алдап кубанам.
Адилеттүү, Кудуреттүү, Билүүчү,
Ак жолуңдан чыгарбагын, суранам.

***
Кыска өмүрдүн жыйнап алып күйүтүн,
Көкүрөгүм кыйнап келем күнү-түн.
Кечиримдүү, Ырайымдуу, Мээримдүү,
Кимге айтмакмын, бир өзүңдө үмүтүм.

КЫШКЫ СҮРӨТ

Балалыктын бал күндөрү оюмда:
Биз жашачык бийик тоолор койнунда,
Бир ажайып кереметтүү жер эле,
Буркан түшкөн тоо суусунун боюнда.

Карга чүмкөп асман-жерди, күркүрөп,
Кыш чилдеси каардана өкүм сүрөт.
Жөнөчү элек отунга апам экөөбүз,
Жүктөп араа, балта, жип чана сүйрөп.

“Кулактары” түшүрүлгөн тумакты,
Баса кийгем кымтылап, жаап кулакты,
Колдо кол кап, бутта болсо чоң өтүк,
Көрүнгөнсүйм кудум күчүк сыяктуу.

Бул көрүнүш жүрөккө бек сакталды:
Карч-курч кечип жаңы жааган ак карды,
Анда-санда сурап коюп апамдан,
Кыялдарым учат алыс жактарда.

Көрүп калсам жаныбардын издерин,
Жакын жерде турабы деп издеймин.
“Коёнбу же түлкүбү? Эх, чаап алсам,
Колумдагы таяк менен бир”,-деймин.

Кара талы, кайыңы бар калың бак,
Кирип келдик токойго да жакындап.
Бутактагы карды жерге түшүрө,
Сагызгандар уча качат шакылдап.

Издеп жүрүп бак-даракты аралап,
Жарамдуусун тандап, кыйып, араалап,
Чапчу жерин балта менен чапкылайм,
Түз чаба албай, кылып кечке далалат.

Бүтпөй, тажап, аракетим солгундап,
Апам айтат: – Бол күчүгүм, бол ылдам!
Ал учурда мындай турсун үшүгөн,
Тердеп чыгам, буу оргуштап койнумдан.

Отундарды жүктөп алып чанага,
Үйдү көздөй жол тартабыз чаалыга.
Тээ алыстан көк түтүнүн сызылтып,
Биздин үй да күтөт бизди зарыга.
1-декабрь, 2012-жыл.


 

 

 

 

 

 



КОТОРМОЛОР.
Сергей Есенин

Эх, кандай түн! Уктай албайм.
Уйку жок менде. Ай жаркырайт.
Жүрөгүмдө сакталгандай
Жоголгон эчак, жаштык курак.

Суз жашоомдун сен шериги,
Оюнду, биздин, сүйүү дебе,
Андан көрө ай жарыгы
Төгүлсүн мага, балкып дене.

Бурмаланган сызыктарды
Көрсөтсүн ачык асмандан ай,-
Менден кете албасыңды,
Сен мени сүйө албагандай.

Таза сүйүү кайталанбайт,
Андыктан сен бөлөксүң мага,
Бул дарактар бизди азгырат,
Кар күрткүгө буттарын сала.

Билем мен да, билесиң сен,
Ай шооласы ар кыл кубулат
Дарактарда гүлдөр эмес –
Дарактарда кар менен бубак.

Сүйгөн элек биз бир кезде,
Сен мени эмес, мен башканы,
Кызыктырбайт эми бизди
Сүйүүбүздүн чыны, жалганы.

Ошентсе да, назик сүйүп
Калп эзиле, мени өпкүлө,
Май айы, түбөлүк Сүйүүм
Жашасын дайым жүрөгүмдө.
19-декабрь, 2012-жыл.

Dec 26

Эне тилим кымбатым!..

 

КЫРГЫЗ ӨҢҮ СҮЙМӨНКУЛДУН ӨҢҮ_НДӨЙ!..

Урматтуу замандаштар жана достор! Келгиле кыпкыргызча эле жазып, кыргыз ӨҢҮ_н пайдаланып, кыргыз ӨҢҮ_нө өтүп баштайбыз. Кыргыз ӨҢҮ_н Эсепкерге киргизүү анча деле көп жумушту талап кылбайт экен. Кыргыз ӨҢҮ деген кадимки эле КЫРГЫЗДЫН анан атактуу актер жана сүрөткерибиз Сүймөнкул ЧОКМОРОВ дун ӨҢҮ_ндөй!.. Өзүбүздүн эле ӨҢҮ_бүз жакшынакай эмеспи!.. ӨҢҮ дегенибиз өзүбүздүн эле эне тиллибизди сыйлоо жана жазуу.

http://janyzak.kg/kbd/kbd_ky_windows_7.htm

Dec 26

Жаныжок..

*****************************************************************************************************************

53C54B33-5D74-46B7-9E9A-50FB726B0784_mw800_s«Ж А Н Ы  Т Ы Н Б А Г А Н  Ж А Н Ы З А К»

Күндө бир каарман табышым керек, кыргыздын белгилүү, атак-даңктуу, залкар, мен-мен деген дөө-шааларынан. Кудайга шүгүр, уучубуз кур эмес, андай адамдарыбызды айтсак толуп атат, бир гана асманавтыбыз (космонавт) жок экен, калгандарынын баары эле бар экен. Асманавт да чыгат буюрса. Анан бүгүн да ошондой атактууларды издеп, архивимди аңтарып-теңтерип, казып атсам кычырап кийинген эле бирөө турат. Жакшылап, көзүмдү чоң ачып карасам эле Жакем. Даанасын айтканда Жаныбек Жанызак экен. Ар дайым кепка, футболка, джинсы, бутунда ботс болоор эле. Бир эле жолу көргөм, мындай галстук тагынып кычыраган, ак калпакчан Жакени. Өзү да “ээй Асыке тарт эле тарт, бол бачым, болду башка мындай кийинмей жок” дегенинен тарта калсам, жылт коюп жоголгон. Жылдыз айткандай, чала-була көчүгүн эле көрүп калгам. Дароо эстедим, “тойгобу, ашкабы барат элем” деп келген. Кечикпей барат да ага да Жакең. Кыргыздар өзү кечигип барганды жакшы көрүшөт эмеспи, кайда болбосун. Чакырган жерге барчуу кыргыздын баары тең ичинен, “бир аз кишилер баргандан кийин баралы” дешет. Жыйынтыгында бүт баары кечигип барышат. Күйгөнүнөн Күмөндөр, “кыргызга сааттын кереги деле жок, эртең менен, түштө, кечинде” деп койсо эле болот дебептир да.

Жанызак “Агым” редакциясында.

Экинчи, бешинчи күнү келет, дайыма, тынбай, кечикпей келет. Гезиттин жаңы санын алып кетчү да. Эмнеге экенин жакшы деле түшүнчү эмесмин, кулака көп эле нерселерди айтып, куюп кетчүү, кашайып сөзүнүн көбү кирбей калчу. Тээтиги биринчи кабаттын эшигине колу тийип-тие электе эле төрт кабаттуу, чоюлган “Кыргызгипростройдун” имараты кыймылдап, титирей баштайт. Бакылдап, шакылдап, каткырып күлүп, желип-жортуп, жүгүрүп келип “Агымдын” экинчи кабаттагы босогосун аттайт. Темир эшиктен кантип өткөнү да кадимкидей байкалат, калдыратып-шалдыратып, жөөлөп өтүп кетеби ким билсин. Коридордогу эски паркеттер да Жакең басып келатканда качыр-кучур, бычыр-бучур эле болуп жатып калчу. Көөдөнү кетет, өзүнөн эки-үч кадам алдыга, арты калат, анан кирип келет кабинетибизге. Башында эзели түшпөгөн майланышкан кара кепкасы. Бака-шака болуп эле жатып калабыз. Баягы Алыкулдун “Маляр келди, бир чоң үйдү майлады, Кабак түйгөн капалыкты айдады” деген керемет саптары бар го, куду ошондой боло түшөбүз. А биз эмне, эңги-деңги болуп, эсибиз ооп, шалдайып отурган маалыбыз да. Гезит чыккандын эртеси ушундай, ар дайым. “Эмне кылып ийсек, эшике чыгып келсекпи, “Шумкарга” барсакпы, же бул эле буфетке кирсекпи, планды кандай кылдык, эмнени жазсак, кимден маек алсак?” деп башыбыз маң болуп отурган учурлар эмеспи. Жакемдин бакылдак мүнөзү келээри менен баары башка нукка бурулат. Деле билбегени, таппаганы, айтпаганы, көрбөгөнү, укпаганы, барбаганы жок. Баарын билет, угат, көрөт, барат, жетет. Айтып да берет, кулагыңа куят, куйганда да күлөктү кулагыңа такап туруп куят, түшүндүрөт, кеңешет, таңашат, анан андан кийин эле, бир маалда биздин эсибиз ооп, элейип, эчтеке башыбызга кирбей жатканына көзү жетеби, башка күнү айтайын дейби, талаага сүйлөп атканына таң калабы, айтор бир саамга унчукпай калып, “ээй, силер муногу,..” деп келип токтойт да, бурулуп алып жолуна түшөт, кетет андан ары, шуулдаган бойдон. Өкнүчтүүсү, ал кетип-кетелекте жанагы айтылган акылдар, пайдалуу кеңештер, баалуу сөздөр ошол замат эле куюлуп калат кулактан. Кылдырап өз ишибиз менен алектенип, жазчуубузду жазып, басчуубузду басып,. баягы коендой окшош күндөр башталып, улана берчү. Андан бери канча суу акты, канча жыл, канча аткаминээр алмашты, канча президент качты?.. А ошол Жанызак ошол эле бойдон, ошол эле кызматын кылып, ошол эле үзүрлүү ишинин үстүндө азыр да тер төгүп келатат. Жанызактын “Жаныжок” болгону үчүн келатпайбы бүт дүйнөдөгү кыргыздар анын жанагинтип, чуркап, чогултуп, жыйнап, терип келип Эсепкер желеге куйган маалыматтарын, кыргыздын кыргызча гезиттеринин баарын маашырлана окушуп.

Алым ТОКТОМУШЕВ, Жаныбек ЖАНЫЗАК, Аскар МАМБЕТАЛИЕВ. 2005-жыл, 24-март, Ала-Тоо аянтында.

Мен ушунун баарын, Жакенин ошондо айткандарын ушул жерге, Финляндияга келгенде түшүнүп жүрбөйүмбү, эсепкер, желе деген эмне экенин. А Жаке аны, Эсепкерди Жеки досум (Эдигеев) аткандай тээ илгери эле, эч ким түшүнө электе эле мурдуна чүлүк тагып жетелеп алган, жетелеп жүрөт бүгүн деле. Ошон үчүн “Жаныжок” деп атпайымбы. Жаны тынбаган, тажабаган, уктабаган, чарчабаган, бир ордуна эзели турбаган кишини анан “Жаныжок” дебегенде эмне дейсиң?. Баарына, бары-жогуна, элине-журтуна, эркегине-кызына, тилине-дилине, чоңуна-кичине деп отурбайт, күйүп-бышып эле, жаман-жакшы көрүнүп эле басып жүрөт. Анан Жакең жакпаган нерсесин “балп” эткизе эле бетке балтайта эле айтып салат. “Ээй, андай эмес, муногундай, ал биерде, мына” деп көзгө сайып көргөзүп, даяр далилин так мурдуңа такай салат. Мунум эле, тигиним эле, акем-жакем эле деп аяп да отурбайт, ошонусу жагат. Өзүнүн кемчлигин да келиштире айтат, аракты кууганын, аны кантип бууганын, чатакташканын, мушташканын, жеңилгенин, жеңгенин, жетишкендиктерин. Баарын жая салат, жашырбайт. Ким айтсын андайларын? Айтпат. А Жакең айтат. Сарамжалдуулугу да шумдук. Бир курдай куран окуткан жерден бир эле эшиги ачылган “Гольф-2” деген машинесине 4-5 ибизди тыгып алып “Агымдын” кеңсесине алып келип, ыргытып жиберген эле. Өзүнүн эшигинен киргизип, өзүнүн эшигинен чыгарып. Бөлөк эшиги жок. Машинеси боз үй сыяктуу, бир эле эшиктен кирип-чыкма. Ошол машинесин ошол эле бойдон дале былк дедирбей айдап жүргөнүнө кантип таң калбай койосуң. Мына, бүгүнкү менин баяндамамдын көркүн ачкан карапайым эле, атагы-матагы жок эле жөпжөнөкөй эле каарманым, жаныбызда эле кошо туруп, кошо басып, чатташып-батташып эле жүргөн Жанызак мырзанын, досумдун, байкемдин, замандашымдын бейнесине азгантай гана сүртүм ыргытып койдум. Бу да керек, баардыгыбыз бири-бирибиздин кылганыбызга, ишибизге, мамилебизге маани-маңыз берип, түшүнүп, сабак алып, сын-сыпатка көнүп, көтөрүп, мактоого маашырланбаганыбыз оң, ошол баарынан маанилүү, ошол баарынан пайдалуу кадырлуу замандаштарым!..

Асыран АЙДАРАЛИЕВ. Эркин журналист, Финляндия. 6-июнь, 2012-жыл.

******************************************************************************************************************

Dec 24

Бейне..

Аманб.25 ДЕПУТАТ МАНДАТЫН ТАПШЫРСА, ОРДУНА ТИЗМЕДЕГИЛЕР КЕЛЕТ.

Акыркы убактарда «Республика» фракциясынын депутаты Урмат Аманбаева мамлекеттик тил мыйзам долбоорунун үстүндө катуу иштеп, ал мыйзам долбоору кээ бир депутаттарга жакпай, чоң талаш-тартышты жаратып жатат. Урмат эженин депутаттык ишмердүүлүгү жана анын жеке жашоосу тууралуу маек курдук.

– Урмат эже, маегибизди сиздин саясатка келишиңизден баштасак. Саясатка келишиңизге эмне түрткү болду?
– Саясатка келгенге чейин коомдук-саясий турмушубузга катышып, аралашып жүрдүм. Ошол эле убакта айрым чечүүчү учурларда өз пикиримди да билдирчүмүн. Бирок колуңда бийлигиң болбогондон кийин жогорку дэңгээлде элиңе кызмат кыла албайсың, ошол себептүү бийлик бутагына же саясатка келишиң керек. Ар бир адам мамлекетине, элине кызмат кылгысы келип өз салымын ар кандай дэңгээлде кошот. Эгер мамлекеттик деңгээлде кызмат кылайын десең, анда мүмкүнчүлүгүңө  жараша саясий коомчулукка аралашышың керек.

– Келин болуп барганда канча убакыт эшиктин алдын шыпырдыңыз эле?
– «Ошто келиндер таң атпай эшик шыпырат»,- деп атат окшойсуз. Андай салт Оштун баардык эле жерине мүнөздүү эмес. Бирок жаңы келин болгондо албетте өз милдеттеримди аткарып, үй ишиндеги тийиштүүлөргө жоопкер болчумун. Ал эми эшик шыпыруу, тазалыкты кармоо бул аял кишиге абийир эле алып келбесе, эч качан терс таасирин тийгизбейт.

– Кыздарыныздын да саясатчы айым болушун каалайсызбы?
– Эң негизгиси кыздарым мени тартып, өзүмө окшош болсо. Бардык эле ата-эне балдарым өзүмө окшош болсо, жакшы болсо деп тилек кылат экен. Ал эми саясатты тандайбы же кайсы багытты алат өздөрүнүн тандоосу. Бирок, менин байкашымча кыздарым жашынан эле турмушка жоопкерчиликтүү карап, коомдук иштерде активдүүлүгү байкалган. Кудайым буюрса саясий коомдогу жаштарыбыздын катарын толуктайт деп ишенем.

Көйгөйлүү маселе көтөрүлүүдө.

– Оштогу чоң муз аянтчасы сизге таандык деп жүрүшөт. өзүңүз конькини жакшы тебесизби?
– Ооба, Ошто маданий борбор болуп, жаштарыбыз спорт менен алектенсе деген максат менен муз аянтчасын курганбыз. Учурда жаштарыбыз муз тепкенди үйрөнүп айрымдары мыкты өздөштүрүп алышты. Алдыда муз оюндары боюнча дагы жакшы пландарды карап атабыз. өзүм да айрым учурда муз тээп турам, жогорку деңгээлде болбосо дагы бир аз тепкенди үйрөндүм. Муз аянтты курганга чейин өзүм деле тепкенди билчү эмесмин.

– Негизи эле спорт сиздин жашооңузда канчалык роль ойнойт?
– Дени сак улут, дени сак өлкө дегендей, ар бир жараныбыз спорт менен алектенсе сергек болот, ден-соолугун чыңдайт. өзүм да спорттун жеңил түрлөрү менен алектенип, өзүмдү сергек алып жүргүнгө аракеттенем.

– Сулуулук салондоруна канча убакта бир барып турасыз?
– Мезгил-мезгили менен кайрылып турам.

– Бул жылы кичүү кызынызды турмушка узаттыныз. Улуу кызыныз канчада?
– Улуу кызым Назира 24 жашта, аны 2010-жылы турмушка бердим. Учурда күйөө балам Аскар экөөнүн Адахан аттуу уулу бар. Кичүү кызымды да быйыл турмушка узаттым, кийинки күйөө баламдын аты дагы Аскар.

– Кыздарыңызды турмушка узатыптырсыз, учурда жалгыз жашайсызбы?
– Сиңдим менен турам. Ал студент болгонуна байланыштуу жаныма алып келдим. Кыздарым да баттан келип турат.

– Кыздарыңыз кайсы окуу жайларда билим алышты. Сураганымдын себеби, көпчүлүк депутаттардын, чиновниктердин балдары чет мамлекеттерден билим алышат эмеспи.
– Эки кызым тең Кыргызстандан эле билим алышты. Улуу кызым Назира «Ата-Түрк Ала-Тоо» университетинин «Эл аралык мамилелер» факултетин аяктаган. Кичүү кызым Гулина Оштогу Юридикалык Академиянын 5-курсунун студенти.

– Эми сөздү саясатка бурсак, сиздин тил боюнча мыйзам долбооруңуз жөнүндө кененирээк айтып кетсеңиз?
– Өзүңөргө маалым болгондой  мамлекетибизде мамлекеттик  тилдин  абалы  жылдан-жылга начарлап  баратканы байкалууда. Ошол  себептен бул  мыйзам  долбоорун  иштеп чыктык. Анда  негизинен мамлекеттик  тилге  болгон  муктаждыкты  жаратуу  менен мамлекеттик  тилдин  колдонуучуларын  көбөйтөлүк дедик.
Негизинен  элибиз  эзелтеден  бери эле (азыркыча айтканда)  атка  минээрлерге  карап оңдолуп,  түзөлүп, аларга  маани  берип келет   эмеспи. Ошондуктан  биз  кимде  ким  мамлекеттик жетекчилик кызматка  барам десе, мамлекеттик  башкарууга  катышам  десе мамлекеттик  тилди  билсин  деп  жатабыз. Ошондой  эле бардык  мамлекеттик  ишканаларында иш кагаздары  мамлекеттик  тилде жүргүзүлсүн  деп  жатабыз.
Шаарыбызда  илинип  турган  көрнөк  жарнактардын  баарысы  мамлекеттик  тилде  туура жазылсын, ал  мамлекеттик  тил  боюнча  атайын орган  тарабынан дыкат текшерилип  анан илинсинн  деп жатабыз. Эгерде  бул  чаралар  аткарылбаса административдик  жоопко  тартылсын  деп  айып пул  төлөөнү  да киргизип  жатабыз.

– Депутат болуп иштегенден бери кандай мыйзам долбоорлордун үстүнөн иштей алдыныз?
– Мен өз  депутаттык 3 жыл  аралыгында бир-топ  мыйзам  долбоорлорун иштеп  чыктым. Алардын бири Кыргыз Республикасынын «Энергетика  жөнүндө» мыйзамына  Президент кол коюп  бүгүнкү  күндө  иштей  баштады. Анда  негизинен Электр  энергиясын  колдонуучуларга электр эсептегичтери энергия  сатуучулар тарабынан  коюлсун  деп  өзгөрткөнмүн. Анткени электр  энергиясы товар  болуп  эсептелет  да. Ошондой  эле  ушул  сыяктуу  элге  керектүү  бир топ  мыйзам  долбоорлорунун  демилгечисимин.

– Депутат айымдардын арасында сизди бай айымдардын катарына кошуп жүрүшөт. Сиз үчүн байлык эмне? Эгер чын эле бай болсоңуз, канча убакытта бирден кайрымдуулук иштерин жүргүзүп турасыз?
– Кайрымдуулук иштери-бул соопчулук үчүн жасалган парз. Ал Кудай ыраазычылыгы үчүн жасап, бей-бечараларга кам көрүү, жардам берүү. Ошол себептен соопчулук ишти «мынча жолу жардам бердим»,- деп мактанып айтуу же жар салуу туура эмес. Андан тышкары жардам сурап кайрылгандар көп болот, колдон келишинче жардамымды аябайм.

– 25-декабарда парламент тарап кетиши мүмкүн деген пикирлердин канчалык чындыгы бар ?
– Эми 25и жакын эле калбадыбы, убакыт көрсөтөт. Бирок парламенттин таркашына эч кандай негиз жок.Парламент тараш үчүн депутаттардын үчтөн эки бөлүгү башкача айтканда 80 депутат таркоо тууралуу чечим кабыл алышы керек.

– Сиздин мамлекеттик тил боюнча демилгелеген мыйзам долбооруңуз басылмалардын жыл жыйынтыганда «жылдын мыкты мыйзамы» деген наамга татыптыр, кубанычтуу болдубу сиз үчүн?
– Албетте кубанычтуу болду. Бул сыймык биринчиден улуу элдин урпактарыныкы. Улуу журттун учугун улап келген кыргыз журтунуку.

– Мыйзам долбоору дагы канча окуудан өтүшү керек, кийинки жолу кесиптештериңиз колдобой коюшунан чочубайсызбы?
Биринчи жолку окууда 98 депуттын 85и колдоп добуш берди. Бул деген жакшы жыйынтык. Кийинки жолу добушка коюлганда менимче дээрлик көпчүлүгү колдоп берет деген ишеним бар. Себеби, дагы сунуш-пикирлер түшүп кошумчалар болду. Ал эми туура эмес маалымат жетип чочулап аткандарга түшүндүрүү иштерин жүргүздүк. Себеби, көпчүлүгү расмий тилдүүлөргө кысым башталат экен деп атышкан. Негизинен бул мыйзам долбоору расмий тилге эч кандай зыянын тийгизбей кайра мамлекеттик тилди да үйрөнүп алууга жакшы шарт түзүп берет. Көп тил билгендик бул ар бир адамга ийгилик гана алып келет. Ошону менен бирге намыстана турган дагы жагдайларды айта кетүү керек. Кыргыз мамлекетинде туруп эне тилибизге кам көргөндөн чочулап, кысынып калсак анда бул улуттун жок болуп баратышы, тилдин баркы кеткенин, ошондой эле кайсы бир кызыктар күчтөр бизди басмырлап таасиринин кучагынан чыгарбай калуу алдында турганынан кабар берет. өкүнүчтүүсү ошого өзүбүздүн арабыздан чыккан айрым адамдардын тескери кадамдары тоскоолдук кылып, кайра тескери иш жасап, туура эмес маалыматтар менен коомчлууктун башын айлантып жатканы болду.

– Кечээ жакындагы добушка коюда каршы чыккан депутаттар, эмне себептен каршы экенинин жүйөөсүн айттыбы, дегеле аларга көз  карашыңыз?
– «Каршы» добуш бергендердин айрымдары жыйында катышкан эмес. Мисалы Жылдыз Айтибаевна кечигипк елгендигине байланыштуу, анын ордуна башка бир депутаттар кнопканы басканын депутат ңзү жарыялады. Ал пикиринде мыйзам долбоорун колдой турганын билдирди. Ушундай эле кырдаал башкаларында болду. Ал эми чынында каршы чыккан депутаттар мурдатан эле каршы пикирин айтып, кээ бирөөлөрү коомчулукка туура эмес «баардык орус тилде сүйлөгөндөргө айып пулун салат экен»,- деген сыяктуу түшүндүрмө беришкен. А чынында мындай пикир такыр туура эмес.

Өкмөттүн кышка камылгасы, шаар бийлигинин бүгүнкү абалы сизди канаатандырабы?
– Мурдагы өкмөттү «жылкы чыры» менен эптеп саясий кызыктар топ кетиргенден кийинки алардын алып келген  өкмөтүнүн ишине үшүгөн эл, тайгаланып жыгылган шаардыктар, оту жок, газы өчкөн караламан журт баасын берип койду. Элдин баасынан өткөн баа жок.

– 25 депутат депутаттык мандатын тапшырууга даярданып аткан турбайбы, эгерде алар чыгып кетсе парламент тарайбы?
– Негизи шарт боюнча 25 депутат мандатын тапшырса, ордуна тизмедегилер келет. Ал эми тизмедегилер да келбей турган шартта 25 депутаттан тышкары калгандары парламенттин тарабай калуусун камсыздай алат, башкача айтканда кворум болот.

– Өтүп бараткан жыл сиз үчүн кандай жылдардан болду?
– Эч качан эски жылга нааразы болбошубуз керек. Бул жылды аман-эсен кырсыктан тышкары өткөрүп атабыз. Жеке үй-бүлөөбүздө да жакшылыктар болуп бүлөө кошулду.

– Кыргыз элине Жаны жылдын каалоо-тилегиңиз?
– Өткөн жылыбыз жакшы жылдардан болду, бир топ мамлекеттик жакшы жумуштар аткарылды. Ошол мезгилде кемчилдиктер да болбой койгон жок. Келаткан жылыбыз ылайым ырыскы ыроологон, жергебизге кут береке конгон жылдардан болсун. Ар бир кыргызстандыктын үй-бүлөөсүнө аманчылык тилейм. Андан тышкары алыста жүргөн мекендештерибиздин да ден-соолугу бекем, иштеринде ийгиликтер арбын болсун.

Маектешкен Төлөбүбү Касымалиева.

Булак: http://kyrgyztoday.kg

Dec 23

Залкар..

Кыргыз эл Баатыры Дооронбек САДЫРБАЕВ. 2006-жылдын май айындагы Бакиев бийлигине каршы нааразычылык митинг учурунда. Ала-Тоо аянты.

Ар кимдин аман болуп үй-бүлөсү,
Аз ыйлап арбыныраак күлгүлөчү,
Доо кетсе элдигине-жердигине,
Дооронбек кыйналаарын билгилечи.
Акыры араңарга кошулганга,
Агайын аман-эсен жүргүлөчү,..
(Дооронбек САДЫРБАЕВ)

ООМАЛ-ТӨКМӨЛ ДООРУБУЗДУН ДООРОНБЕГИ.

Бүт өмүрүн, акыл эмгегин, кан-жанын кыргыз эли үчүн арнаган, өлөөр өлгүчө “Кайран элим” деп калыстыгынан тайбаган кайран Докебиз какшап жүрүп, ичибиздеги “ирик-чириктердин” каарына калып, ардыгып, айласы кетип жүрүп, кубулма жүздөрдүн курмандыгы болуп кете берди. Анткен менен асыл Докебиз адепсиздер менен карөзгөйлөрдүн, саткындар менен сасыктардын сазайын гана берди, таягы менен тап берип айласын алты кетирди, көпкөн бийлике көкүрөгүн тосуп “мына, атсаң мени ат” деди. Баатырга батынып, тике карап ачык чыгышпаган менен акыры байлык, бийлик үчүн баарына барган арамдар тымызын айласын таап, артынан канжар шилтеп, акыры өз көздөгөндөрүнө жетип тынышты. А бирок элдин чыныгы Баатырлары доорду титиреткен Дооронбектери эч качан өлбөйт, алардын өрнөктүү жашоосу кылымдарга калат жана өчпөйт.

Асыран АЙДАРАЛИЕВ, журналист, Финляндия.

Dec 17

Спорт.

ИЙГИЛИК БАШАТЫ ИТАЛИЯДА..

Ушул жылдын 4-ноябрында Италиянын Касерта деген шаарында Кыргыз диаспорасынын демилгеси менен уюштурулган «Шумкар» Кубогунун байгесине арналган атайын футбол боюнча турнир болуп өттү. Аталган турнирди жыйынтыктап айтканда «Шумкар» Кубогунун баш байгесине төрт, «Манас», «Шумкар», «Kыргыз Клуб» жана «Мекен» командаларынын ортосунда айыгышкан таймашуу болду. Аба ырайынын кескин бузулуп, жамгыр төгүп турганына карабай турнирдик оюн абдан кызыктуу жана жигердүүлүк менен өткөндүгүн, сүрөөнчүлөр менен көрүүчүлөрдүн өтө көп санда келгендиги тууралуу турнирди уюштурунун башында турган жердешибиз Чолпон Бекмукамбетова кабарлады.

Турнирге катышкан оючулар. Италия, Касерта шаары, 04.11.2012.

Тыныгуу убагында оюнчуларды уюштуруучулар тарабынан даярдалган кыргыз боорсогу, буркурай басылган палоо жана ысык чай тартуу болуп, Кубок катышуучуларынын демине дем кошулгандай болуп турду. Айыгышкан таймаш аягында турнирдин Кубогун «Шумкар» футбол клубу жеңип алды. Ал эми экинчи орунду «Манас», үчүнчү орунга «Мекен» командалары ээ болушту. Командаларга: 1-орунга Кубок «Шумкар» жана Ардак грамота; 2-орунга футболдук топ жана Ардак грамота; 3-орунга грамота тапшырылды. Андан тышкаркы байгелер, статуетка, грамота жана «Мыкты оюнчу», «Мыкты дарбазачы» наамдары ыйгарылды. Ал гана эмес шымаланган сүрөөнчүлөргө да ар кандай белектер тартууланды. «Мыкты оюнчу» наамы «Манас» командасындагы Мирлан Мамбетовго, а «Мыкты дарбазачы» наамына «Шумкар» футболдук клубунун дарбазачысы Бакыт Мамаев татыктуу деп табылды. Сүрөөнчүлөр арасынан айырмаланган «Кыргыз Клуб» командасын татыктуу сүрөп отурган Кундуз Исмаилова таанылды.

«Шумкар» футболдук клубунун президенти Муратбек Сагынбаев: «Турнирди мындан да мыкты өткөрүп, өнүктүрүү максатында Жаңы жылда Украинанын, Польшанын, Италиянын командалары менен атайын турнирдик беттешүүлөрдү уюштурмакчыбыз. Бул боюнча команданын капитаны Канат Ниязалиев керектүү даярдыктарды көрүп, команданы кезектеги жеңишке даярдоо тапшырмасын алды» деп билдирди.

«Шумкар» командасынын сүрөөнчүлөрү балдардын футболду кандай ойногонун көрүп, турнир бүткөндөн кийин волейбол боюнча команда түзүүнү сунуш кылышты. Ошондуктан кыргыздардын  клубдарды өнүктүрүү долбоорунда бир гана футбол эмес.. Касерта шаарындагы Кыргыз диаспорасынын башчысы Чолпон Бекмукамбетова турнирди өткөрүүгө жакындан жардам берип, өз салымдарын кошкон жердештерине чын дилинен ыраазы экенин билдирип, жылуу жумшак коштошуу менен таркап кетишти.

Асыран АЙДАРАЛИЕВ, эркин журналист, Финляндия. 17.12.2012.

 

Dec 14

Күмүш сырга..

Далай-ЛАМА. Тибеттердин Улук-Бакшысы.

*******************************************************
40 ЖЫЛДАН СОҢ, ЖЕ ЖАШООНУН ЖАҢЫ БОРМУЛАСЫ.

Бир жолу Далай-Ламадан “Сизди эң көбүрөөк бушайман кылган эмне?” деп сурашканда ага ал мындай жооп бериптир:

– Адам баласы! Алгач ал көбүрөөк акча табыш үчүн болгон ден-соолугунан ажырайт. Анан ал ошол акчасын кайра эле ден-соолугун калыбына келтирүү үчүн жумшайт. Ошол эле учурда ал байкуш өзүнүн келечеги үчүн ушунчалык тынчсызданат экен, ушунчалыгы ушу, учурдагы жашоосуна эч бир алымсынып койбойт десең. Эң кызыгы, эч качан өлбөчүүдөй жашайт, а өлүп баратканда “өмүрүм текке кетти” деп өрөпкүп, өкүнгөнүн айт. Биз, ар кимибиз өсөбүз, жашарабыз жана карыйбыз – бул боло турган, табигый көрүнүш. Убакыт учкан куштай зымырап, секунд артынан секунд кетип, эч качан токтобойт. Анын арышын кыскартып, токтотуу эч кимдин колунан да келбейт, күчү да жетпейт. А бирок акыл калчап үйрөнүү, аны аздектеп пайдаланып калуу албетте ар бирибиздин өз колубузда. Кандайдыр бир духовный каада салтты карманабызбы же жокпу, кандай болгон күндө да ар бир мүнөттү пайдалуу ишке жумшоо зарыл. Эгер биз бир күндү, жуманы, айды, жылды аздектеп, акылдуулук менен пайдаланууга үйрөнүп, жетише алсак, ошондо гана акыркы күн келгенде, ага узаарда, аны армансыз, эч өкүнбөй тособуз, ошондо гана өзүбүздү өтө бактылуу сезебиз.

Даярдаган Асыран АЙДАРАЛИЕВ.  Келсинки шаары.

Dec 14

Сынак..

Асыран АЙДАРАЛИЕВ уулу МЕЛИС менен. Хельсинки шаары.

КАДЫРЛУУ ДОСТОР ЖАНА ЗАМАНДАШТАР!

Талапкелерди тандоо сынагы аяктап баратат. «ЗАМАНДАШ» коомдук-саясий журналынын ар жыл аягында өткөрүлүүчү «ЖЫЛДЫН МЫКТЫЛАРЫ» аталган жыйынтыктоочу сынагынын «ЖЫЛДЫН АЛЫСТАГЫ СЫЙМЫКТАНУУЧУ ИНСАНЫ» деген номинация тизмесине кирген «КЫРГЫЗ КӨЧҮ» тобунун автору, негиздөөчүсү белгилүү журналист жана публицист Асыран АЙДАРАЛИЕВ азырынча  үч атаандашынан кыйла алдыга озуп баратат. «Көбү бүтүп азы калды, алакандай тазы калды» дегендей, жеңишке жетээрибизге аз эле калды ДОСТОР!..  Добушубузду аянбастан бере берели!
Кана эмесе, Чамдайлы досторум!!!
«ЖЫЛДЫН АЛЫСТАГЫ СЫЙМЫКТАНУУЧУ ИНСАНЫ»
                                    Асыран АЙДАРАЛИЕВ!!!!
http://www.zpress.kg/vote/setPollers2.py

Даярдаган Улан КОШАЛИЕВ.  Топтун мүчөсү.